Archiwum numerów
Ekrany 4(68)/2023 HUMOR

Stand-up | Kino indyjskie | Ben Whishaw | Reżyserki kina eksploatacji | Eric Roberts | Nieznane twarze slapsticku

Spis treści

W numerze

HUMOR

6 #mniebawi. Wypiski z propedeutyki żartu | Klaudia Rachubińska

12 Czarny humor już nie w modzie? | Karol Laska

16 Greta Gerwig jest hetero | Klara Cykorz

22 Łaskotanie w miękkie. Beka z patriarchatu | Joanna Łuniewicz

27 Nieskończony żart Marvela | Radosław Pisula

31 Film jako złoty język memosfery | Magdalena Kamińska

35 Memiarze-krytycy. Alternatywne obiegi filmowych dyskusji | Michał Konarski

ODKRYCIA

42 Biedne istoty | Miłosz Stelmach

43 La Chimera | Bogna Goślińska

44 Delikwenci | Paweł Biliński

45 Na miejscu | Maciej Peplinski

46 W żółtym kokonie | Łukasz Mańkowski

47 Inshallah a Boy | Maciej Roch Satora

48 Złe życie/Życie złe | Remigiusz Różański

50 Zagłada domu Usherów | Łukasz Grela

51 Silos | Jacek Werner

NOWE KINO

54 Gwiazdy: Nieśmiały gwiazdor. Ben Whishaw | Marcin Malecko

60 Indyjska mozaika filmowa | Weronika Rokicka

66 Słodko-gorzkie peryferia. Młode polskie kino po pandemii | Marcin Adamczak

72 Nieznośny ciężar zmarnowanego talentu | Jakub Izdebski

KONTRPLAN

79 Kartka z kalendarza

80 Pod podszewką: Kill Bill

82 Felietony

HISTORIA/TEORIA

86 Odkryte w archiwach – 1953: Mały uciekinier | Miłosz Stelmach

88 Dorothy Arzner i paradoksy wyjątkowości | Patrycja Włodek

94 „Proszę to wyciąć”: Trąd | Piotr Śmiałowski

96 Białe plamy. Reżyserki kina eksploatacji | Karolina Graczyk

100 Nieznane twarze slapsticku | Robert Siwczyk

NAPISY KOŃCOWE

106 Sztuka wulgarna. Stand-up w kinie i telewizji | Jakub Dzióbek

112 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: Infinity Pool

120 Krzyżówka

Ekrany 3(67)/2023 REALIZM

Emma Stone | Kino ukraińskie | Sean Baker | Nazi Exploitation | King Hu | Konsultanci muzyczni

Spis treści

W numerze:

REALIZM

6 Wyśnione realizmy | Marta Stańczyk

12 Między Balmain a krynoliną | Karolina Żebrowska

18 Jak brzmią latające samochody | Jan Topolski

24 Rekonesans kina found footage | Kamil Walczak

30 Czy elfy mogą być czarne? | Barbara Szczekała

33 Realizm menstruacyjny | Dorota Jędrzejewska-Szpak

38 Czwarta droga. Realizm i antyrealizm w teorii filmu | Martin Seel

ODKRYCIA

46 Nie cała umrę | Tadeusz Lubelski

47 20 000 gatunków pszczół | Małgorzata Radkiewicz

48 How to Have Sex | Bogna Goślińska

49 Showing Up | Marcin Malecko

50 Anhell69 | Adam Kruk

51 Limbo | Arek Szpak

52 Królestwo: Exodus | Marta Maciejewska

NOWE KINO

56 Gwiazdy: Uśmiech fabryki snów. Emma Stone | Remigiusz Różański

62 Realizm snu Seana Bakera | Dawid Smyk

68 Na froncie ukraińskiego kina | Miłosz Stelmach

KONTRPLAN

74 Kartka z kalendarza

76 Pod podszewką: Rocky Horror Picture Show

78 Felietony

HISTORIA/TEORIA

82 Odkryte w archiwach – 1943: Rikszarz | Dawid Głownia

85 Filmy pejcza i swastyki. Kino nazi-exploitation | Marta Płaza

90 „Proszę to wyciąć”: Rejs | Piotr Śmiałowski

92 Dotyk Kinga Hu. Zen, polityka i sztuki walki | Mateusz R. Orzech

98 Jeśli warunki pozwolą. Polska krytyka filmowa a stan wojenny | Maciej Kędziora

NAPISY KOŃCOWE

106 Drugi plan: Tajniki muzyki w filmie. Konsultanci muzyczni | Sylwia Szostak

111 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: Barbie

120 Krzyżówka

Ekrany 2(66)/2023 SMAKOWANIE KINA

Pedro Pascal | Wrestling | Cesarzowa Sisi | Filmowy Catering | Teoria Pierre’a Bourdieu | Praca w science fiction

Spis treści

W numerze

SMAKOWANIE KINA

6 Babki, babeczki, cukierniczki. Komedia romantyczna i apetyt na słodycze | Karolina Kostyra

12 Może budzić niesmak. Film, jedzenie i seks | Joanna Łuniewicz

18 Kuchnia to pole bitwy. Relacje władzy w kulinarnych reality show | Stanisław Bryś

24 Między metaforą a realizmem. Zaburzenia odżywiania | Joanna Najbor

30 Od niedosytu do przejedzenia | Ewa Szponar

34 O smaku się dyskutuje | Maciej Kędziora

ODKRYCIA

42 Anatomia upadku | Mateusz Demski

43 Strefa interesów | Miłosz Stelmach

44 Bulion i inne namiętności | Maciej Niedźwiedzki

45 Skąd dokąd | Remigiusz Różański

46 Club Zero | Daria Sienkiewicz

47 War Pony | Bogna Goślińska

48 Bestie | Dorota Jędrzejewska-Szpak

49 Yellowjackets | Jacek Werner

NOWE KINO

52 Gwiazdy: Daddy kontra maczyzm. Pedro Pascal | Barbara Szczekała

57 This Is Awesome! O symbiozie wrestlingu i kina | Remigiusz Różański

63 Ludzkość na bezrobociu. Kino science fiction a koniec ery pracy | Aleksander Młyński

KONTRPLAN

69 Kartka z kalendarza

70 Pod podszewką: Big Lebowski

72 Felietony

HISTORIA/TEORIA

76 Odkryte w archiwach – 1933: Nocne motyle | Patrycja Mucha

78 Ruiz odnaleziony | Tomasz Poborca

83 Klasowe motywy smaku Pierre’a Bourdieu | Kamil Walczak

88 Gustowne statystyki | Marta Stańczyk, Miłosz Stelmach

92 „Proszę to wyciąć”: Gra | Piotr Śmiałowski

94 Sisi – cesarzowa na nasze czasy? | Marcin Malecko

100 Kobieca kamera bez mistrza, bez pana | Paulina Haratyk

NAPISY KOŃCOWE

106 Drugi plan: Smak planu. Filmowy catering | Małgorzata Steciak

111 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: John Wick 4

120 Krzyżówka

Ekrany 1(65)/2023 KINO KRYZYSU

Kobiety Marvela | Ekoaktywizm gwiazd | Hybrydy fabuł i animacji | Spragnieni miłości | Agenci filmowi | Polski folk horror

 

 

Spis treści

W numerze

 

KINO KRYZYSU

Trzy pogrzeby kina | Marcin Adamczak

14 Pejzaż po Covidzie | Filip Mańka

20 Hollywood i zarządzanie kryzysem

22 Follow Me. Ekoaktywizm gwiazd | Kamil Kalbarczyk

29 Chatka na kurzej nóżce kopie z półobrotu. Kryzys rozumu i kino wiedźmie | Joanna Łuniewicz

35 Być czy nie być. O prokreacji (nie) z wyboru | Daria Sienkiewicz

ODKRYCIA

42 Armagedon | Michał Górczyński

43 Lekkomyślna zbrodnia | Miłosz Stelmach

44 Passages | Remigiusz Różański

45 Ziemia | Mateusz Żebrowski

46 Dawne życie | Daria Sienkiewicz

47 Angielka | Jacek Werner

48 Pianoforte | Krzysztof Siwoń

NOWE KINO

52 Gwiazdy: Kobiecość jest procesem. Jessie Buckley | Ewa Szponar

59 Kino nie może być już dłużej bierne – wywiad z Lavem Diazem | Mateusz Demski

62 Wojna bohaterek. O problemach Marvela z kobiecymi postaciami | Dorota Jędrzejewska-Szpak

67 Zbrodnia i kino. O życiu pośmiertnym rosyjskiego rynku filmowego | Siergiej Szerszniew

KONTRPLAN

75 Kartka z kalendarza

76 Pod podszewką: Miasto jak wzorzysty jedwab

78 Felietony

HISTORIA/TEORIA

82 Odkryte w archiwach – 1923: Paryżanka | Grażyna Stachówna

84 Jak Gene Kelly z Jerrym. O hybrydach animacji rysunkowej i filmu aktorskiego | Remigiusz Różański

90 „Proszę to wyciąć”: Słońce wschodzi raz na dzień | Piotr Śmiałowski

92 Folk horror po polsku | Karolina Hołub

97 Więcej niż suma naszych różnic. Feminizm intersekcjonalny | Małgorzata Mączko

NAPISY KOŃCOWE

104 Drugi plan: Agenci w branży filmowej | Sylwia Szostak

111 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: Fabelmanowie

120 Krzyżówka

Ekrany 4(64)/2022 KINO POLSKIE: HISTORIA LUDOWA

LUDOWA HISTORIA KINA POLSKIEGO I Filmowy PR I Toksyczne fandomy | Niebyły festiwal polskich filmów | August Diehl | Irytujące bohaterki

Spis treści

W numerze

LUDOWA HISTORIA KINA POLSKIEGO

Nic o nas bez nas. Perspektywy ludowej historii kina | Miłosz Stelmach

12 Ludowe, nienarodowe | Sebastian Jagielski

20 Odzyskiwanie genealogii – wywiad z Andrzejem Lederem | Miłosz Stelmach

25 Ludowa historia kina II RP. Notatki do książki | Paweł Sitkiewicz

30 Wyśnione kino ludowe

32 Czekając na ekranizację Ludowej historii Polski | Maciej Białous

37 Kino na peryferiach | Krzysztof Jajko

45 Kamery do rąk! | Paulina Haratyk

ODKRYCIA

52 Mona Lisa i krwawy księżyc | Adam Kruk

53 Turkusowa suknia | Joanna Łuniewicz

54 Pod ziemią | Paweł Biliński

55 Takie lato | Bogna Goślińska

56 Przedział numer 6 | Wojciech Tutaj

57 Pisklaki | Katarzyna Kebernik

58 Będzie bolało | Marcin Malecko

59 Gabinet osobliwości Guillermo del Toro | Jacek Werner

NOWE KINO

62 Gwiazdy: Odcieleśniony Aryjczyk. August Diehl | Barbara Szczekała

66 Fenomen „irytującej bohaterki” | Dorota Jędrzejewska-Szpak

73 Fan nasz pan? Toksyczne praktyki fanowskie | Oskar Wanat

80 Zimowa playlista filmowa | Filmawka

KONTRPLAN

82 Kartka z kalendarza

84 Pod podszewką: Wielki nieujarzmiony błękit

86 Felieton

HISTORIA/TEORIA

90 Odkryte w archiwach – 1952: Biały ren | Karolina Kostyra

92 Krajobraz po klęsce | Lukas Dzielebust

98 „Proszę to wyciąć”: Sami swoi | Piotr Śmiałowski

NAPISY KOŃCOWE

102 Drugi plan: Kulisy sławy. PR-owiec w branży audiowizualnej | Sylwia Szostak

110 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: Blondynka

120 Krzyżówka

Ekrany 3(63)/2022 Bunt

BUNT | Florence Pugh I Ekomenedżerowie | Legacy Sequels | Edward Yang | Queerbaiting | Kryzys kina noir | Rape & Revenge

Spis treści

W numerze:

BUNT

6 Żywoty świętych bezpańskich. Buntownicy na ekranie | Joanna Łuniewicz

13 Filmowa walka o prawa człowieka | Patrycja Włodek

18 Pobożne życzenia. Elgiebety w polskim kinie | Bartosz Żurawiecki

24 Wojny domowe w branży filmowej | Final Girls

26 Palestyńskie kino buntu | Adam Domalewski

32 Bunty kontrolowane| Sebastian Smoliński

ODKRYCIA

40 Słoń | Kamil Kalbarczyk

41 Matecznik | Małgorzata Warchoł

42 Strachy Sześćdziesiątej Pierwszej | Piotr Mirski

43 Sonne | Małgorzata Radkiewicz

44 Rozdzielenie | Jacek Werner

45 Lakers: Dynastia zwycięzców | Magdalena Urbańska

46 Podejrzana | Barbara Szczekała

NOWE KINO

50 Gwiazdy: Bezczelne ciało. Florence Pugh | Marta Stańczyk

56 Spadkobiercy. O fenomenie legacy sequels | Dawid Smyk

62 Obiecujące młode kobiety. Kino rape and revenge | Justyna Leszek

67 Queerbaiting nie istnieje | Klaudia Rachubińska

KONTRPLAN

75 Kartka z kalendarza

76 Pod podszewką: Kapitan Ameryka

78 Felieton

HISTORIA/TEORIA

82 „Proszę to wyciąć”: Życie raz jeszcze | Piotr Śmiałowski

84 Pomiędzy wyniosłymi wieżami | Marcin Adamczak

90 Odkryte w archiwach – 1942: Aniki Bóbó | Joanna Aleksandrowicz

92 Wielki sen. Kryzys filmu noir | Oliwia Kalinowska

97 Małe akty przemocy i niedopasowane związki | Maja Korbecka

NAPISY KOŃCOWE

104 Drugi plan: Zielone światło. Ekomenedżer | Marta Stańczyk

110 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: Stracone złudzenia

120 Krzyżówka

Ekrany 2(62)/2022 Nowa męskość

NOWA MĘSKOŚĆ

Slackerzy I Reżyseria castingu | Współczesne westerny | Andrzej Chyra | Filmy egzekucyjne | James Wong Howe | Anka i Wilhelm Sasnal

Spis treści

W numerze

NOWA MĘSKOŚĆ

6 Zmierzch hegemonów | Barbara Szczekała

12 Dekalog nowego mężczyzny | Joanna Łuniewicz

18 Inspiracje, wzorce, fajni goście

22 Za drzwiami szafy. Coming out w Hollywood | Marcin Malecko

28 Łzy rewolwerowców. Obrazy męskości w nowym westernie | Dorota Jędrzejewska-Szpak

34 Ku feministycznej czarnej męskości | Marta Stańczyk

40 Pożegnanie z Miauczyńskim | Łukasz Kiełpiński

ODKRYCIA

48 Enys Men | Miłosz Stelmach

49 Flux Gourmet | Maciej Peplinski

50 Pewnego razu w Kalkucie | Wojciech Tutaj

51 Moja krew i kości w płynącej galaktyce | Agnieszka Kiejziewicz

52 Terytorium | Oskar Wanat

53 Joyland | Bartek Tesarz

54 Heartstopper | Joanna Łuniewicz

55 Julia | Kamil Kalbarczyk

NOWE KINO

58 Gwiazdy: Być to również gra. Andrzej Chyra | Maciej Kędziora

64 Slackerzy i amerykańskie kino | Marta Snoch

71 Ludzie analogowi – wywiad z Anką i Wilhelmem Sasnalami | Miłosz Stelmach

KONTRPLAN

77 Kartka z kalendarza

78 Felieton

80 Pod podszewką: W prywatnej twierdzy krynoliny

HISTORIA/TEORIA

84 „Proszę to wyciąć”: Głos z tamtego świata | Piotr Śmiałowski

86 Filmy egzekucyjne. Pomiędzy zdarzeniem a spektaklem | Marta Stańczyk

90 W poszukiwaniu idealnego ujęcia. James Wong Howe | Damian Wiśniowski

96 Odkryte w archiwach – 1932: Złote sidła | Patrycja Mucha

98 Męskość, kino i akademia | Patrycja Włodek

NAPISY KOŃCOWE

104 Drugi plan: Mapy i twarze. Reżyseria castingu – wywiad z Nadią Lebik | Małgorzata Steciak

111 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: Wszystko wszędzie naraz

120 Krzyżówka

Ekrany 1(61)/2022 Skolimowski

SKOLIMOWSKI

Ukraina I Adele Haenel | Kino indyjskie | Mamoru Hosoda | Kobiece horrory | Piotr Dumała | Dokumenty muzyczne ery MTV

Spis treści

W numerze

SKOLIMOWSKI

10 Jerzy Skolimowski. Portret warstwowy | Miłosz Stelmach

16 Aktor z konieczności | Maciej Kędziora

22 Essential Scoring. Muzyka w filmach Skolimowskiego | Krzysztof Siwoń

UKRAINA

28 Kronika oporu. Niezbędnik ukraińskiego kina | Miłosz Stelmach

35 Ukraina w kilku obrazach

36 Przystanek – Ziemia | Kamil Walczak

37 Klondike | Tomasz Raczkowski

38 Nie ma nas w domu. Rosyjskie kino w obliczu wojny | Paulina Gorlewska

ODKRYCIA

44 Alcarràs | Adam Kruk

45 Limbo | Paweł Biliński

46 Moje serce bije tylko, gdy mu każesz | Bartosz Szarek

47 Inni ludzie | Karol Urbański

48 The Story of Film: Nowe pokolenie | Sebastian Smoliński

49 Koło czasu | Joanna Łuniewicz

50 Nocna msza | Jacek Werner

NOWE KINO

54 Gwiazdy: Portret podwójny. Adèle Haenel | Ewa Szponar

59 Biogram polskiego pirata | Małgorzata Major

65 Uciec od eskapizmu. Współczesna Japonia Mamoru Hosody | Marta Tychowska

70 Spętane boginie. Kobiety w kinie indyjskim | Blanka Katarzyna Dżugaj

76 Autoportret mimowolny – wywiad z Piotrem Dumałą | Bogusław Zmudzinski

81 Zapisane na ciele. O nowej fali „kobiecego” horroru | Dorota Jędrzejewska-Szpak

KONTRPLAN

86 Kartka z kalendarza

88 Pod podszewką: Scarlettella

90 Felieton

HISTORIA/TEORIA

94 „Proszę to wyciąć”: Niewinni czarodzieje | Piotr Śmiałowski

96 Video Killed the Radio Star. Dokument muzyczny ery MTV | Mateusz Kicka

100 Odkryte w archiwach – 1922: Kobieta znikąd | Robert Siwczyk

NAPISY KOŃCOWE

104 Drugi plan: Koordynacja intymności | Sylwia Szostak

110 Recenzje książek

114 Loża boczna

119 Punchline: Matrix Zmartwychwstania

120 Krzyżówka

Ekrany 4(60)/2021 Starość

STAROŚĆ

Steve Carell I Filmy świąteczne | Hot Priest | Biały zbawca | Writers’ Room | Kino Polo | Hedda Hopper | Czy kino jest stare?

Spis treści

W numerze

STAROŚĆ

6 Złota „srebrna widownia” | Joanna Łuniewicz

13 Zestarzeć się w Hollywood | Patrycja Włodek

20 Za młody / za stara? Wiek i nagrody filmowe | Kamil Kalbarczyk i Miłosz Stelmach

24 Pora żyć. O starości w nowym kinie polskim | Joanna Najbor

30 OK, boomer? Starszyzna Nowego Hollywood | Dawid Smyk

36 Każdemu wolno (się) kochać? | Monika Babińska

41 Synonimy. Czy kino jest stare? | Miłosz Stelmach

ODKRYCIA

50 1970 | Michał Piepiórka

51 Truflarze | Michał Matuszewski

52 Psycho Goreman | Marta Maciejewska

53 Miłość i psychodelia | Piotr Mirski

54 W świetle dnia | Maciej Peplinski

55 Pogawędki o drzewach to zbrodnia | Magdalena Krzosek-Hołody

56 Najpiękniejszy chłopiec na świecie | Barbara Szczekała

57 Sceny z życia małżeńskiego | Joanna Łuniewicz

NOWE KINO

60 Gwiazdy: Wszystkie odcienie przeciętności. Steve Carell | Robert Kania

67 Śpij spokojnie, biały zbawco | Barbara Szczekała

68 Kino polo | Mateusz Żebrowski

80 Wola Boża. Filmowa figura hot priest | Joanna Łuniewicz

85 Białe święta. Adwent po amerykańsku | Małgorzata Mączko

KONTRPLAN

91 Kartka z kalendarza

92 Felietony

94 Pod podszewką: Biały Wilk w czarnej skórze

HISTORIA/TEORIA

98 „Proszę to wyciąć”: Nikt nie woła | Piotr Śmiałowski

100 Z miłości do muzyki | Mateusz Kicka

105 Złośnica z krainy czarów. Hedda Hopper | Damian Wiśniowski

110 Odkryte w archiwach – 1951: Włóczęga | Grażyna Stachówna

NAPISY KOŃCOWE

114 Drugi plan: Za drzwiami writers’ roomu | Sylwia Szostak

122 Recenzje książek

126 Loża boczna

131 Punchline: Kurier Francuski z Liberty, Kansas Evening Sun

132 Krzyżówka

Ekrany 3(59)/2021 Korea filmowa

KOREA FILMOWA

Marka „Korea” I Fenomen A24 | Amerykańscy policjanci | Jean Eustache | Kino aborcyjne | Andrzej Munk | Fenomen A24 | Ryan Murphy

Spis treści

W numerze

KOREA FILMOWA

6 Kino 2.0 | Marcin Krasnowolski

12 Marka „Korea”. Geneza południowokoreańskiego soft power | Roman Husarski

20 K-drama: Różowa strona mocy | Anna Potaczała

24 Feminatywy. O kobietach koreańskiego kina | Klaudia Rachubińska

30 Dwie lub trzy rzeczy, które wiem o Hong Sang-soo | Jung Sung-il

34 Zagadka sukcesu – wywiad z Darcym Paquetem | Łukasz Mańkowski

ODKRYCIA

42 Titane | Miłosz Stelmach

43 Vortex | Joanna Krygier

44 Śmierć niewinności i grzech nieistnienia | Adam Kruk

45 W pętli ryzyka i fantazji | Wojciech Tutaj

46 Mała mama | Małgorzata Radkiewicz

47 Pukanie | Jacek Werner

48 Biały Lotos | Joanna Łuniewicz

49 Blindspotting | Magdalena Urbańska

NOWE KINO

52 Gwiazdy: Pożogi i ogniska domowe. Youn Yug-jung | Kamil Kalbarczyk

60 A24. Anatomia sukcesu | Marcin Adamczak

68 Un-Born in the U.S.A. Filmowcy o aborcji | Magdalena Urbańska

73 Róg obfitości. Imperium Ryana Murphy’ego | Kamil Kalbarczyk

KONTRPLAN

80 Kartka z kalendarza

82 Felietony

84 Pod podszewką: Skóra, w której szczuję

HISTORIA/TEORIA

88 Pęknięcie. Symfonia filmowa w sześciu częściach | Maciej Kędziora

96 „Proszę to wyciąć”: Zezowate szczęście | Piotr Śmiałowski

98 Umetsugu Inoue. Człowiek orkiestra japońskiego kina | Dawid Głownia

106 Odkryte w archiwach – 1941: Podróże Sullivana | Jakub Dzióbek

108 Potrzeba zmian? Policyjni herosi w akcji | Elżbieta Durys

113 Bez możliwości powrotu. Jean Eustache | Konrad Gruca

NAPISY KOŃCOWE

120 Drugi plan: Prawdziwa twarz charakteryzacji – wywiad z Ewą Drobiec | Dominika Kozioł

127 Recenzje książek

130 Loża boczna

135 Punchline: Zielony Rycerz. Green Knight

136 Krzyżówka

Ekrany 2(58)/2021 Kino pocieszenia

KINO POCIESZENIA

Filmowi kaskaderzy | Apichatpong Weerasethakul | Margot Robbie | Kino w pociągu | Alex Garland | Włoskie wakacje po amerykańsku   

Spis treści

W numerze

KINO POCIESZENIA

6 Pozwólmy sobie na przyjemność | Patrycja Mucha, Sebastian Smoliński

13 Ku pokrzepieniu serc? Pamięć pocieszycielska w kinie współczesnym | Patrycja Włodek

18 Piosenka jest dobra na wszystko? | Krzysztof Siwoń

22 Kobiety w akcji. Przejmowanie kina gatunków | Dorota Jędrzejewska-Szpak

28 Świetlana przyszłość. Filmowy solarpunk | Aleksander Młyński

34 Zanimować życzliwszy świat | Daniel Sypniewski

40 Bezpieczne przestrzenie. Wyzwania polskiego przemysłu filmowego | Marta Stańczyk

ODKRYCIA

48 Niefortunny numerek lub szalone porno | Bartosz Tesarz

49 Malmkrog | Marcin Malecko

50 Test na przyjaźń | Magdalena Urbańska

51 Berlin Alexanderplatz | Ewa Fiuk

52 Kolej podziemna | Jacek Werner

53 Dickinson | Joanna Łuniewicz

54 WandaVision | Jakub Izdebski

55 High Score: Złota era gier | Bartosz Szarek

56 Des | Marta Maciejewska

NOWE KINO

60 Gwiazdy: Barbie z kijem bejsbolowym. Margot Robbie | Joanna Łuniewicz

66 W poprzek stereotypom. Kino Amerykanów azjatyckiego pochodzenia | Marcin Krasnowolski

72 Wehikuł pamięci. Polityczne kino Apichatponga Weerasethakula | Krzysztof Loska

77 Wywiad z Akritchalermem Kalayanamitrem | Łukasz Mańkowski

82 Alex Garland i technologiczna medytacja | Radosław Pisula

88 Miejsca w miastach. Filmy Angeli Schanelec | Ewa Fiuk

KONTRPLAN

93 Kartka z kalendarza

94 Felietony

96 Pod podszewką: W cieniu fedory

HISTORIA/TEORIA

100 „Proszę to wyciąć”: Baza ludzi umarłych | Piotr Śmiałowski

102 Podróże fantomowe. Kino w pociągu | Paweł Sitkiewicz, Krystyna Weiher

106 Wywiad z Ireną Strzałkowską | Rafał Syska

112 Włoskie wakacje po amerykańsku | Diana Dąbrowska

116 Odkryte w archiwach – 1931: Suka | Grażyna Stachówna

NAPISY KOŃCOWE

120 Drugi plan: Sztuka upadku. Kaskaderzy | Rafał Christ

127 Recenzje książek

130 Loża boczna

135 Punchline: Obiecująca. Młoda. Kobieta.

136 Krzyżówka

Ekrany 1(57)/2021 Piractwo

PIRACTWO

Bracia Safdie | Imitatorzy dźwięku | Song Kang-ho | Pod podszewką: Madonna | Crowdsourcing | Kina w czasie pandemii | Lew Wasserman

Spis treści

W numerze

PIRACTWO

10 Piractwo w pięciu obrazach | Marcin Adamczak

16 Kinofil, pirat, outsider | Dorota Jędrzejewska-Szpak

23 Wywiad z Kingą Jakubowską | Marcin Malecko

28 To nie piractwo – to kapitalizm | Konrad Gliściński

34 Z kronik piractwa | Jakub Izdebski

38 Prawo, transformacja i kasety wideo | Grzegorz Fortuna Jr.

45 Jak zgarnąć forsę. O piractwie w Rosji | Paulina Gorlewska

ODKRYCIA

54 Sound of Metal | Magdalena Urbańska

55 Pewnej nocy w Miami… | Jacek Werner

56 Noc królów | Miłosz Stelmach

57 Metamorfoza ptaków | Marta Stańczyk

58 Kret w Korei | Roman Husarski

59 Nigdy, rzadko, czasami, zawsze | Małgorzata Pawłowska

60 Nowy porządek | Adam Kruk

61 Sole | Karol Urbański

62 Dobre rady Johna Wilsona | Paweł Biliński

NOWE KINO

66 Gwiazdy: Twarz koreańskiego kina. Song Kang-ho | Łukasz Mańkowski

72 W czasie społecznego niepokoju. Filmy crowdsourcingowe | Paweł Sołodki

78 Nasi chłopcy. Josh i Benny Safdie | Konrad Gruca

84 Strefy wpływów. O sytuacji kin studyjnych | Łukasz Adamowicz

KONTRPLAN

88 Kartka z kalendarza

90 Felietony

92 Pod podszewką: Po prostu Madonna

HISTORIA/TEORIA

96 „Proszę to wyciąć”: Pokolenie | Piotr Śmiałowski

98 O krok przed innymi. Lew Wasserman | Damian Wiśniowski

104 Odkryte w archiwach – 1921: El Dorado | Joanna Wojnicka

NAPISY KOŃCOWE

108 Drugi plan: Fool Me, Foley Me. Imitatorzy dźwięku | Jan Topolski

115 Recenzje książek

118 Loża boczna

123 Punchline: Malcolm i Marie

124 Krzyżówka

Ekrany 4(56)/2020 Socrozrywka

Kiedy myślimy o filmach bloku wschodniego czasów socjalizmu zwykle przywołujemy arcydzieła szkoły polskiej, i czechosłowackiej Nowej Fali albo modernistyczne kino Andrieja Tarkowskiego. Równolegle w pamięci zbiorowej zapisały się filmy kultowe – na ogół komedie, które jednak w czasach swojego powstania nie zawsze cieszyły się masową popularnością, a owa kultowość często ograniczała się do rodzimego kraju. Tymczasem w demoludach produkowano ogromną ilość filmów gatunkowych, dziś pamiętanych już tylko wybiórczo, które zjednywały sobie zarówno publiczność krajową, jak i państw sąsiednich. Kino rozrywkowe epoki socjalizmu było bowiem bardziej transnarodowe niż to współczesne. Ta stosunkowo mało znana karta w historii kinematografii Europy Środkowo-Wschodniej była punktem wyjścia do rewizyjnego spojrzenia na kategorię kina popularnego i gatunkowego – naszego i naszych sąsiadów. Zachowując wielonarodową soczewkę, zaprosiliśmy do współpracy badaczy i badaczki z Polski, Czech, Niemiec, Węgier oraz Bułgarii.

Oprócz artykułów problematyzujących kino popularne demoludów i krótkich tekstów omawiających poszczególne gatunki w krajach bloku wschodniego, w nowym numerze Ekranów prezentujemy także sylwetkę Barbary Brylskiej w kontekście jej transnarodowej kariery. Ponadto, niezmiennie pochylamy się nad kinem współczesnym. W kontrze do historycznego tematu numeru piszemy o zjawiskach najświeższych, a więc o „okropnych kobietach” – nowym typie bohaterek w kinie, o filmowej rywalizacji Chin ze Stanami Zjednoczonymi, a także o tym, czy i jak globalna popularność Tindera wpłynęła na obrazowanie związków i relacji uczuciowych.

Temat numeru w wersji angielskiej do pobrania pod tym linkiem.

Spis treści

W numerze

SOCROZRYWKA

6 Kino, którego już się nie wstydzimy | Ewa Mazierska

13 Paradoksy popularności | Balázs Varga

20 Socprzeboje | Miłosz Stelmach

Socjalistyczne gatunki:

24 Animacja: światy równoległe | Paweł Sitkiewicz

26 Epika historyczna: przepisywanie przeszłości | Nikolina Dobreva

28 Kino grozy: strachy demoludów | Magdalena Kamińska, Maja Mikołajczyk

30 Komedia: najweselsze baraki w obozie | Krzysztof Siwoń

32 Kryminał: pan władza na ekranie | Robert Dudziński

34 Science fiction: komuniści w kosmosie | Maciej Peplinski

36 Hajducy, Indianie, partyzanci. Śladami wymiany gatunków | Jaromir Blažejovský

42 Pozorne sprzeczności. Popularna telewizja socjalistyczna | Anikó Imre

47 Kwaśne, ale nasze? Badanie kina socrozrywkowego | Miłosz Stelmach

ODKRYCIA

56 Pierwsza krowa | Sebastian Smoliński

57 Antropocen: Epoka człowieka | Bartosz Szarek

58 Kala azar | Małgorzata Radkiewicz

59 Chłopcy z paczki | Kamil Kalbarczyk

60 Notturno | Wojciech Tutaj

61 Ukryte życie| Iwo Sulka

62 To wiem na pewno | Jędrzej Skrzypczyk

63 Spisek przeciwko Ameryce| Jacek Werner

NOWE KINO

66 Gwiazdy: Cesarzowa ekranu znika. Fan Bingbing |Maja Korbecka

72 Pożyczona łódź. Jak Chiny rozegrały fabrykę snów | Marcin Krasnowolski

78 Te okropne kobiety | Agnieszka Piotrowska

83 Tom Waits.Włóczęga na granicy muzyki i kina | Tomasz Rabsztyn

88 Miłość nie ma w sobie nic z Tindera | Maciej Kędziora

KONTRPLAN

93 Kartka z kalendarza

94 Ujęcie / Przeciwujęcie:Kamera-pióro?

98 Felietony

HISTORIA/TEORIA

102 Odkryte w archiwach – 1950: Outrage | Patrycja Włodek

104 Najjaśniejsza gwiazda demoludów. Barbara Brylska | Paulina Gorlewska

110 Giuseppe De Santis. Komunistyczny wariant neorealizmu | Alicja Helman

NAPISY KOŃCOWE

116 Drugi plan: Głos filmu: O audiodeskryptorach | Magdalena Urbańska

122 Recenzje książek

126 Loża boczna

131 Punchline: Może pora z tym skończyć

132 Krzyżówka

Ekrany 3(55)/2020 Science Fiction

Fakt, że doczekaliśmy egzystencji w czasach wyobrażanych wcześniej przez fantastycznonaukowe filmy zachęcił nas do refleksji nad jednym z najbardziej wyrazistych gatunków filmowych – science fiction, a zwłaszcza nad jego najnowszymi trendami. Nowy numer „Ekranów” otwieramy rozmową z Tomaszem Bagińskim, rodzimym specjalistą od fantastyki. Ponadto nasi autorzy i autorki pochylają się nad historią filmowego science fiction, analizują filmy traktujące o bliskiej przyszłości, zastanawiają się, jakie jest brzmienie współczesnego science fiction oraz w jaki sposób gatunek ten podejmują kinematografie arabskie. Piszą też o tożsamości i seksualności androidów oraz stawiają pytanie: czy przyszłość jest kobietą? Najnowszy numer Ekranów w dobie (post)pandemii niechaj stanowi impuls do przemyśleń nad nie tak odległą przyszłością – zarówno naszą, jak i kina.

Spis treści

W numerze

SCIENCE FICTION

6 Wywiad z Tomaszem Bagińskim | Miłosz Stelmach

14 Science fiction: kłopotliwy gatunek | Agnieszka Nieracka

19 Bliska przyszłość. W poszukiwaniu utopii | Jakub Majmurek

24 Filmowe wynalazki | Jakub Izdebski

26 Przyszłość jest kobietą? | Barbara Szczekała

30 Sex machina. Androidy w pułapce płci | Aleksander Młyński

35 Kosmici na Burdż Chalifa. Futurystyczne wizje arabskich filmowców | Blanka Katarzyna Dżugaj

42 O czym szumią gwiazdy? | Krzysztof Siwoń

ODKRYCIA

50 Zło nie istnieje | Miłosz Stelmach

52 Dyrektorzy z Namsan | Roman Husarski

53 Asystentka | Małgorzata Pawłowska

54 Ostatni i pierwsi ludzie | Maciej Peplinski

55 Nasze dzieci | Marta Stańczyk

56 Zabij to i wyjedź z tego miasta | Mateusz Demski

57 Witamy w Czeczenii | Adam Kruk

58 Relikt | Marta Maciejewska

59 Mogul Mowgli | Małgorzata Radkiewicz

60 Mrs. America | Kamil Kalbarczyk

61 Za starzy na śmierć | Monika Żelazko

62 The Boys | Łukasz Muniowski

NOWE KINO

66 Gwiazdy: Czuły barbarzyńca. Jason Momoa | Joanna Łuniewicz

71 W rytmie hip-hopu | Magdalena Urbańska

76 Młoda Polska. O filmach Jana Komasy | Marta Maciejewska

82 Wywiad z Kenem Loachem | Małgorzata Steciak

KONTRPLAN

89 Kartka z kalendarza

90 Ujęcie / Przeciwujęcie: (Nie)prawowierne adaptacje

93 Felieton

HISTORIA/TEORIA

96 „Proszę to wyciąć”: Robinson warszawski | Piotr Śmiałowski

98 Namaste, Bachchan Sahib | Grażyna Stachówna

104 Odkryte w archiwach – 1940: Koncert życzeń | Andrzej Gwóźdź

106 Dyskretny urok elegancji. Edith Head | Damian Wiśniowski

NAPISY KOŃCOWE

114 Drugi plan: Opowieści z biura produkcji | Iwona Morozow

122 Recenzje książek

126 Loża boczna

131 Punchline: Tenet

132 Krzyżówka

Ekrany 2(54)/2020 Ekokino

Postępujące zmiany klimatyczne, zwiększający się poziom zanieczyszczenia środowiska, wyczerpywanie się zasobów naturalnych, coraz większa liczba wymierających gatunków zwierząt i roślin – czy to odpowiedzialne rozmawiać w takim momencie o nowych zjawiskach artystycznych? Jak mówić o przyszłości kina, gdy sama kategoria przyszłości staje się coraz mniej pewna?

W nowym numerze „Ekranów” podjęty zostaje temat relacji medium ze środowiskiem. Rozwój kina – technologiczny czy artystyczny – to jeden z przejawów przekonania o dominacji człowieka. Nowy numer z jednej strony krytycznie przygląda się nadużyciom filmowców wobec ekosystemu, z drugiej – szuka sposobów angażowania się mediów audiowizualnych w kwestie ekologiczne. Ekokino to kino, które jest świadome powstawania w epoce antropocenu. Jest to też kino, które wykazuje nową wrażliwość i wizję świata w stanie kryzysu. Jest to w końcu kino, które pokazuje dwuznaczną fascynację obrazami katastrofy w kulturze wizualnej. Ten numer ma przypomnieć o uważności na otaczający świat.

Spis treści

W numerze

5 Spektakle zniszczenia. Dlaczego łatwiej wyobrazić sobie koniec świata niż koniec kapitalizmu? | Thomas Elsaesser

 

Ekokino

14 Ślad węglowy kina | Marta Stańczyk

20 Disney’s Animal Studies | Mateusz Żebrowski

25 W oczekiwaniu na katastrofę | Agata Janikowska

30 Nie-ludzcy ekoterroryści | Redakcja

32 W związku z naturą | Dorota Jędrzejewska-Szpak

38 Kino (meta)zoologiczne | Michał Matuszewski

42 Śmierć każdego popołudnia (Walka byków Pierre’a Braunbergera) | André Bazin

 

ODKRYCIA

48 Nasza planeta | Sebastian Smoliński

50 DAU. Natasza | Adam Kruk

51 Perspektywa | Bartosz Szarek

52 Gunda | Bartek Tesarz

53 Vitalina Varela | Aleksander Młyński

54 Biegnąca kobieta | Piotr Czerkawski

55 Watchmen | Jacek Werner

56 Nowy papież | Gabriel Krawczyk

57 Unorthodox | Magdalena Urbańska

 

NOWE KINO

60 Gwiazdy: Uroki niezręczności. Greta Gerwig | Ewa Szponar

65 Rekonstrukcje. Kino Radu Judego | Paweł Biliński

71 Patrząc, jak świat płonie. Podziemny krąg alt-rightu | Małgorzata Pawłowska

76 Jaime Rosales, świadek rzeczywistości | Alicja Helman

 

KONTRPLAN

81 Kartka z kalendarza

82 Ujęcie / Przeciwujęcie: Wbrew emploi

85 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

90 „Proszę to wyciąć”: Dom na pustkowiu | Piotr Śmiałowski

92 A statek płynie? 100 lat Federica Felliniego | Anna Osmólska-Mętrak

96 Odkryte w archiwach – 1930: Dlaczego to zrobiła? | Dawid Głownia

98 Symbol japońskiego kina. Toshirō Mifune | Dawid Głownia

104 Cztery ściany niepokoju | Małgorzata Stasiak

 

NAPISY KOŃCOWE

112 Drugi plan: Sztuka pozornej walki. Choreografowie scen akcji | Marcin Krasnowolski

119 Recenzje książek

122 Loża boczna

127 Punchline: Kolor z przestworzy

128 Krzyżówka

Ekrany 1(53)/2020 Przemoc kina

Dlaczego „przemoc kina”, a nie „filmowa przemoc” lub „przemoc i film”? Choć temat ekranowej agresji wydaje się opracowany i zgłębiony, instytucja kina jest przemocowa także w mniej oczywisty sposób. Celem niniejszego numeru „Ekranów” jest nieco inne spojrzenie na film jako nośnik przemocy. W równym stopniu, co krew na ekranie, kanonada ciosów czy choreografia bijatyk, interesuje nas złożony proces produkcji filmu, który tworzy lub podtrzymuje społeczne nierówności. Obserwując to, co dzieje się po drugiej stronie kamery, staramy się przedstawić mechanizmy tworzenia i umacniania się stereotypów, a mówiąc najogólniej – różnych przejawów przemocy symbolicznej. Wieloznaczność owej symboliczności, w przeciwieństwie do brutalnej ekranowej dosłowności, wiedzie nas do analizowania mniej lub bardziej subtelnych przejawów dyskryminacji: seksizmu, rasizmu, klasizmu i kolonializmu, które bynajmniej nie szkodzą kinu, jakie znamy. Wręcz przeciwnie – umożliwiają jego funkcjonowanie. Kapitalizm fabryki snów nieustannie udowadnia, że krytykę potrafi zamienić w autoafirmację. Przemoc instytucji kina – ta nieoczywista i mniej widzialna – składa się z takich paradoksów: zmiennych wzorców męskości, które agresją dowodzą własnej kruchości, systemu kategorii wiekowych, w którym rzekoma troska o moralność jest narzędziem kontroli rynku, czy międzynarodowej współpracy koproducenckiej umacniającej neokolonialne podziały.

Spis treści

Przemoc kina

8 Mapowanie przemocy | Barbara Szczekała

14 Wizje przemocy | Adam Garbicz

18 Niespieszna agonia. Neomodernizm i przemoc | Rafał Syska

23 Safari na Globalnym Południu | Bolesław Racięski

27 Nadzorować, by władać. Amerykański system kategorii wiekowych | Oskar Wanat

34 Hipermęskość: skala kryzysu | Patrycja Włodek

39 Wychodzenie ze ślepoty. Przemoc ekonomiczna i klasowa w kinie polskim | Jakub Majmurek

 

ODKRYCIA

48 Nieoszlifowane diamenty | Iwo Sulka

49 Ema | Bartosz Tesarz

50 Nic nie ginie | Marta Maciejewska

51 Eastern | Kamil Kalbarczyk

52 Fale | Jan Sławiński

53 Undone | Jędrzej Skrzypczyk

 

NOWE KINO

56 Gwiazdy: Czuły obiekt pożądania. Timothée Chalamet | Ewa Szponar

61 Wojny streamingowe: przegląd taktyk | Jędrzej Skrzypczyk

67 Czar świata wczorajszego. Kino Wesa Andersona | Marta Snoch

 

KONTRPLAN

73 Kartka z kalendarza

74 Ujęcie / Przeciwujęcie: Gatunki nienarodzone

78 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

82 „Proszę to wyciąć”: Historie wyciętych scen | Piotr Śmiałowski

87 Poliziotteschi. Włochów sposób na przemoc | Rafał Christ

92 Odkryte w archiwach – 1920: Wędrujący obraz | Joanna Wojnicka

 

NAPISY KOŃCOWE

96 Drugi plan: Bezimienne piękności. Chorus girls | Patrycja Mucha

104 Recenzje książek

106 Loża boczna

111 Punchline: Lighthouse

112 Krzyżówka

Ekrany 6(52)/2019 2010-2019 Retrospekcje

Koniec 2019 roku skłania do sporządzania rankingów, podsumowań i zestawień. Te bardziej rozbudowane, pełnowymiarowe kryją w sobie obietnicę syntezy i spojrzenia z lotu ptaka na dane zjawisko bądź okres, wychwycenia z dystansu tego, co umyka w natłoku codziennych doniesień i filmowych wrażeń. Z kolei treściwe, łatwo przyswajalne i potencjalnie skandalizujące listy, spisy, hierarchie niosą ze sobą nierzadko moc fanowskiego uniesienia. Z tego powodu w tym numerze „Ekranów” przedstawiamy stworzony przy pomocy całego grona znakomitych autorów i współpracowników swego rodzaju raport na temat kina ostatniej dekady. Przyglądamy się temu, co lata 2010-2019 przyniosły nam w korporacyjnym świecie Hollywoodu, globalnym arthousie, polskim kinie oraz na kilku innych wybranych przez nas polach. Mamy nadzieję w tym różnorodnym zestawie zawrzeć wszystkie najlepsze cechy podsumowujących tekstów – zarówno pogłębione analizy najistotniejszych zjawisk i trendów, które rozwijały się na naszych oczach, jak też nieco luźniejsze formy, wśród których znajdzie się miejsce na ikoniczne lub szczególnie znamienne wypowiedzi, naszą subiektywną propozycję największych reżyserskich odkryć i wreszcie „lożę dekady”, czyli zweryfikowane i uzupełnione liczbowe podsumowanie najlepszych tytułów ostatniego dziesięciolecia, dokonane przez stałych gości naszej „loży bocznej”. Nadziei na to, że udało nam się w ten sposób uchwycić jakiś istotny rys współczesnego kina, towarzyszy jednak nieuchronna niepewność tych diagnoz. Z niesłabnącą ciekawością czekamy nie tylko na to, co przyniesie nam kino, ale też to, co pokaże nam jego historia.

Spis treści

W numerze

 

2010-2019 Retrospekcje

10 Cytaty dekady | Jakub Izdebski

12 Hollywood: Prawdziwa dekada Disneya | Marcin Adamczak

18 Kino polskie: Zmiana pokoleniowa | Magdalena Wichrowska

22 Kino artystyczne: Przeczekanie | Rafał Syska

26 Seriale: Kronika pandemii | Małgorzata Major

30 Krytyka filmowa: Cyfrowe blaski i wirtualne cienie | Bolesław Racięski

34 Nadzieje arthouse’u | Redakcja

38 Jeszcze nowsze kino queer | Małgorzata Mączko

43 Usłysz moją historię. #MeToo i kino | Małgorzata Pawłowska

48 Trudna miłość fanów | Radosław Pisula

51 Świetliki o świcie | Piotr Mirski

 

ODKRYCIA

56 Lighthouse | Jacek Werner

57 Deerskin | Marta Maciejewska

58 Wędrująca dziewczyna | Joanna Łuniewicz

59 Zapiski: projekt Marion Stokes | Adam Kruk

60 Szkoła melanżu | Patrycja Mucha

61 Jednym cięciem | Łukasz Mańkowski

62 Buñuel w labiryncie żółwi | Dominika Zielińska

63 Rok za rokiem | Kamil Kalbarczyk

 

NOWE KINO

66 Gwiazdy: Aktorka jako gość. Olivia Colman | Klara Cykorz

71 Opowiadanie wymaga cierpliwości. Miguel Gomes | Jan Topolski

 

KONTRPLAN

77 Kartka z kalendarza

78 Ujęcie / Przeciwujęcie: Ginące gatunki?

82 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

86 Odkryte w archiwach – 1959: Lunatycy | Katarzyna Wajda

88 Po dwóch stronach żelaznej kurtyny. Niemieckie kino kobiet | Małgorzata Radkiewicz

93 Nie wprost. Procesy metaforyzacji w kinie | Alicja Helman

 

NAPISY KOŃCOWE

102 Drugi plan: Konsultant scenariuszowy. Wywiad z Michałem Oleszczykiem | Miłosz Stelmach

107 Recenzje książek

110 Plakiat: Joker | Maks Bereski

111 Loża boczna

116 Krzyżówka

Ekrany 5(51)/2019 Przestrzenie kina

Filmy i seriale możemy obejrzeć wszędzie – na ekranie komputera, tabletu, a nawet smartfona. Towarzyszą nam w podróży samolotem, wyświetlane są na dachach, barkach i miejskich placach. Oglądamy je z płyt, cyfrowych plików, a w ostatnich latach najczęściej za pomocą streamingu. Pozostaje w nas jednak uporczywy zwyczaj chodzenia do kina i zanurzania się w ciemności, którą rozświetla jedynie blask projektora. Może decyduje o tym niesłabnąca potrzeba bycia częścią większej publiczności i uspołecznienia swojego doświadczenia, może chęć oderwania się od świata zewnętrznego i wprowadzenia w inny tryb odbioru, niemożliwy do uzyskania na domowej kanapie, może aura wydarzenia towarzysząca głośnym premierom. Niezależnie od dokładnych przyczyn nie da się ukryć, że tradycyjne kina wciąż stanowią kluczowe ogniwo kultury filmowej.

To, że kina przetrwały ponad sto lat w dość stabilnym kształcie, nie oznacza, że nie podlegają one nieustannym zmianom. Każda epoka przynosi nowe wyzwania, generując jednak także nowe rozwiązania, doświadczenia odbiorcze, modele biznesowe i tendencje. W niniejszym numerze przyglądamy się więc zarówno przeszłości kin (pod postacią pełnych przepychu amerykańskich pałaców filmowych), ich funkcjonowaniu współcześnie, jak i pomysłom bądź formatom wyznaczającym ścieżki na przyszłość.

W nowym numerze „Ekranów” można znaleźć również artykuły o współczesnych twórcach z Azji, historię filmowych pocałunków, portret Roberta Pattinsona i szereg recenzji z festiwalowego sezonu – najlepszego przykładu żywotności kultury filmowej.

Spis treści

W numerze

 

Przestrzenie kina

6 Nie(ch) żyje kino. Kinostalgia i mediofilia w czasach Netflixa | Adam Andrysek

10 Nie co dzień w kinie | Sebastian Smoliński

15 Nie tylko Paradiso | Anita Piotrowska

20 Wywiad z Marią Magdaleną Gierat | Miłosz Stelmach

26 Practice-based research. Kino jako metoda badawcza | Michał Matuszewski

32 Wymiary filmu. Nowoczesne techniki w salach kinowych | Iwo Sulka

38 Kino na żywo. Doświadczenie filmowe przyszłości? | Małgorzata Bugaj

43 Pięciogiazdkowy seans. Pałace filmowe Ameryki | Paweł Sitkiewicz, Krystyna Weiher

 

ODKRYCIA

52 Długa podróż dnia ku nocy | Miłosz Stelmach

54 Ray i Liz | Paweł Biliński

55 Portret kobiety w ogniu | Mateusz Demski

56 Oleg | Kamil Kalbarczyk

57 Monos | Adam Kruk

58 Liberté | Sebastian Smoliński

59 Angelo | Rafał Syska

60 What We Do In the Shadows | Jacek Werner

61 Euforia | Grzegorz Fortuna Jr.

 

NOWE KINO

64 Gwiazdy: Deamantyzacja. Robert Pattinson | Joanna Łuniewicz

68 Energia Hongkongu w okresie przemian. Kino Fruit Chana | Marcin Krasnowolski

72 Wywiad z Akihiko Shiotą | Nikodem Karolak

78 Znacząca nieobecność. Kino Lee Chang-donga | Miłosz Stelmach

 

KONTRPLAN

85 Kartka z kalendarza

86 Ujęcie / Przeciwujęcie: Re-casting

90 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

94 Odkryte w archiwach – 1949: Krew zwierząt | Marta Stańczyk

96 Pocałunki pod specjalnym nadzorem | Patrycja Włodek

101 Trzecia pigułka. Kino w teorii Slavoja Žižka | Kuba Mikurda

 

NAPISY KOŃCOWE

110 Drugi plan: Pisanie na skróty. O tłumaczach audiowizualnych | Agata Hołobut

118 Recenzje książek

122 Plakiat: Pewnego razu… w Hollywood | Maks Bereski

123 Loża boczna

128 Krzyżówka

Ekrany 3-4(49-50)/2019 Światotwórstwo

Fikcyjne światy wydają się podstawą uczestnictwa we współczesnej kulturze. Z tego względu wakacyjny numer „Ekranów” poświęcony jest właśnie światotwórstwu, czyli popkulturowemu rzemiosłu tworzenia oraz nieustannego poszerzania fantastycznych przestrzeni. Cyfrowa rewolucja kina XXI wieku oraz prymat wszechmocnych atrakcji będących jego esencją sprawiają, że filmowa fabuła ustępuje miejsca ludycznej i nieskrępowanej ekspansji superbohaterskich, baśniowych czy popularnonaukowych makrokosmosów. Bywa, że zamiast śledzenia filmowej historii, wolimy rozgościć się w utkanym z pikseli świecie i po raz kolejny spotkać zaludniających go bohaterów. Zmiana paradygmatu kina popularnego z narracyjnego na światotwórczy zmodyfikowała także funkcję autora filmowego, podniosła prestiż pracy visual artists i zmieniła reguły gry na globalnym rynku filmowym.

W wakacyjnym numerze „Ekranów” można znaleźć również wywiady z różnymi światotwórcami: Jackiem Dukajem, Carlosem Reygadasem oraz polskimi producentami kreatywnymi.Tematowi numeru towarzyszy zestaw tekstów historycznych oraz artykułów poświęconych najciekawszym zjawiskom we współczesnej kinematografii – filmom w dobie Black Lives Matter, making-ofom, Art Theatre Guild czy nowym badaniom nad związkami kina i religii.

Spis treści

W numerze

 

 

Światotwórstwo

 

6 Słowo „film” znaczy świat | Krzysztof M. Maj

12 Wywiad z Jackiem Dukajem | Miłosz Stelmach

18 Wojny światów | Marcin Adamczak

23 Superman nielot. DC w cieniu Marvela | Radosław Pisula

28 Obejmij mnie macką. Filmowa monster erotica | Joanna Łuniewicz

34 Przyszłość, która dochodzi. Pornoparodie kinowych hitów | Paweł Sołodki

38 Film w ruchu | Rafał Syska

 

ODKRYCIA

 

46 Mandy | Piotr Mirski

47 Głos Pana | Miłosz Stelmach

48 Skatepark królów | Magdalena Urbańska

49 Miasto psów | Krzysztof Siwoń

50 Rekiny | Adam Kruk

51 Bisbee ’17 | Bartosz Szarek

52 Skandal w angielskim stylu | Jacek Werner

 

NOWE KINO

 

56 Gwiazdy: Ty jesteś Skałą. Dwayne „The Rock” Johnson | Bolesław Racięski

60 Kino w dobie Black Lives Matter | Magdalena Urbańska

66 Gwałt na ekranie | Magdalena Podsiadło

70 Making-of: (Nie)zwykły dodatek | Tomasz Kożuchowski

76 Wywiad z Carlosem Reygadasem | Małgorzata Steciak

81 Producent kreatywny: Twórca czy menedżer?

 

KONTRPLAN

 

87 Kartka z kalendarza

88 Ujęcie / Przeciwujęcie: Światopartactwo

92 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

 

96 Odkryte w archiwach – 1939: Krystian | Jan Trzupek

98 Kino jako broń. Art Theatre Guild i japońskie kino niezależne | Krzysztof Loska

103 Za horyzontem kina religijnego. O najnowszych badaniach filmu i religii | Adam Domalewski

 

NAPISY KOŃCOWE

 

112 Drugi plan: Artyści, technicy, magicy. Cyfrowe efekty wizualne | Kamil Kalbarczyk

118 Recenzje książek

122 Plakiat: Smętarz dla zwierzaków | Maks Bereski

123 Loża boczna

128 Krzyżówka

Ekrany 2(48)/2019 Empatia

Empatią nazywa się często umiejętność współodczuwania z innymi – czy nie jest ona zatem jednym z podstawowych impulsów, dla których chodzimy do kina i zanurzamy się w różnych światach wirtualnych? Niekoniecznie chcemy zidentyfikować się z bohaterem, ale pragniemy poczuć to, co on: strach, smutek, wzruszenie, radość, miłość, mimo że nasze własne uwarunkowania stawiają przed nami przeszkody. Filmy zachęcają nas do przyjęcia cudzej perspektywy, a przez to nierzadko mają wymiar terapeutycznej psychodramy, rozszerzają nasze horyzonty poznawcze i emocjonalne, otwierają nas na innych oraz wzbogacają naszą wrażliwość. I jest to prawda – albo jedna z prawd. I jedna z perspektyw. W filmie zachęca się nas zwykle do współodczuwania z konkretnym bohaterem, po którego stronie odkrywamy rację moralną. Tym sposobem wykluczamy część perspektyw, zachęcani do tego konkretnymi chwytami narracyjnymi. Filmowe opowiadanie często manipuluje naszym zaangażowaniem lub czyni z emocji swoisty product placement – „kupujemy” łzy czy strach, a nawet poczucie osamotnienia.

W tym numerze „Ekranów” przyglądamy się właśnie technikom empatii – jej emanacjom, strategiom, ale i nadużyciom. Nie wierzymy w niewinność takiego spojrzenia, choć dostrzegamy jego potrzebę we współczesnej kulturze, która odrzuca obiektywność i jest zmęczona ironią. Analizy tekstualne są wypierane przez ujęcia, w których dystans zastępuje zgoda na doświadczenie, emocjonalne zrozumienie, wrażliwość i wzruszenie. Nacisk położony zostaje na umiejętność przyjęcia innej optyki i pochylenia się nad cudzymi emocjami, czyli nie tylko na intelektualne rozpoznanie czyjegoś położenia, lecz także na jego przyswojenie i ucieleśnienie. Wrażliwość, współczucie, emocjonalność i afektywność to nowe praktyki (i polityki) komunikacji, zmieniające sposób spojrzenia na odbiorcę, projektowania jego postawy, ale i konieczność wzięcia pewnej odpowiedzialności. Nie chcąc mylić ich z pełnym samozadowolenia współczuciem, staramy się odpowiedzieć na pytanie, jak działa maszyna empatii.

Spis treści

W numerze

 

Empatia

6 Jak działa maszyna empatii? | Barbara Szczekała

12 Drżące dusze | Joanna Łuniewicz

18 Bestiariusz. Historie przemocy | Marta Stańczyk

24 Nowa szczerość. Propozycje | Klara Cykorz

29 Wyrazy współczucia. Komunikowanie emocji w grach wideo | Magdalena Cielecka

 

ODKRYCIA

36 Kronika znikającego miasta | Maciej Peplinski

37 Teatr wojny | Adam Kruk

38 Mid90s | Patrycja Mucha

39 Bóg istnieje, jej imię to Petrunija | Miłosz Stelmach

40 Zatrzyj ślady | Joanna Łuniewicz

41 Ucieczka z Dannemory | Kamil Kalbarczyk

42 Za późno, by umrzeć młodo | Bolesław Racięski

 

NOWE KINO

46 Gwiazdy: (Nie)pozorna nastolatka. Saoirse Ronan | Paweł Biliński

52 Sami swoi. Polski rynek gwiazd | Kamil Kalbarczyk

60 Hirokazu Koreeda. Fabrykowanie empatii | Sebastian Smoliński

 

KONTRPLAN

67 Kartka z kalendarza

68 Ujęcie / Przeciwujęcie: Spadkobiercy

72 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

76 Jak przeżyć swoje artystyczne życie. Twórczość filmowa Jana Švankmajera | Marta Maciejewska

82 Odkryte w archiwach – 1929: Szyny | Joanna Wojnicka

84 Segundo de Chomón. Hiszpański pionier, międzynarodowy wynalazca | Dominika Zielińska

90 Czy i jak adaptować prozę Tomasza Manna? | Alicja Helman

 

NAPISY KOŃCOWE

98 Drugi plan: Kino szuka miejsca. Location management | Natalia Stysło

107 Recenzje książek

110 Plakiat: To my | Maks Bereski

111 Loża boczna

116 Krzyżówka

Ekrany 1(47)/2019 Wajda światowy

Twórczość Andrzeja Wajdy powszechnie kojarzona jest z polskim kinem narodowym – historią, romantyczną wyobraźnią, rodzimą sztuką i literaturą. W rzeczywistości jednak niewielu mamy w naszej kinematografii autorów równie transnarodowych. Oczywiście Wajda był ukształtowany przez polską tradycję artystyczną i kulturową, ale jednocześnie był oglądany, rozumiany i nagradzany na całym świecie, co więcej – wielokrotnie pracował za granicą, filmy i spektakle tworząc od Nowego Jorku poprzez Paryż i Belgrad po Tokio. „Wajda przynależy do Polski, lecz jego filmy stanowią część kulturalnego dziedzictwa ludzkości” – pisał Steven Spielberg w liście, który przyniósł autorowi Dantona honorowego Oscara.

Najnowszy numer „Ekranów” poświęcony jest w dużej części międzynarodowym kontekstom twórczości Andrzeja Wajdy. Nieprzypadkowo wracamy do nich właśnie teraz – choć tej ikony powojennego kina artystycznego od ponad dwóch lat nie ma już wśród nas, jego dziedzictwo i recepcja są wciąż żywe. Świadczy o tym organizowana wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, o której pisze Rafał Syska, jej kurator. Do druku przygotowywane są też notesy reżysera, który przez niemal całe życie spisywał myśli, szkicował wrażenia i odnotowywał pomysły – ich przedpremierowy fragment opracował dla nas Tadeusz Lubelski. Międzynarodowa tematyka wymagała również międzynarodowego spojrzenia, dlatego na naszych łamach gościmy Annę Szczepańską z paryskiej Sorbony oraz Annette Insdorf z Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku.

Tematowi numeru towarzyszy rozbudowany zestaw tekstów historycznych i teoretycznych, a także przegląd tego, co najciekawsze we współczesnym kinie – m.in. krytyka karykaturalnego podejścia do słynnej Metody aktorskiej czy polityka female gaze. W tym numerze zainicjowany został również nowy cykl, w ktorym Jagoda Szelc dzieli się z nami przemyśleniami na temat kina i pracy reżyserskiej. Jej „Porządki” będziemy śledzić w najbliższych numerach w sekcji felietonów.

Spis treści

 

W numerze

 

Wajda światowy

8 Niemieckie półrocze. Styczeń-czerwiec 1983 w notesach Andrzeja Wajdy | Tadeusz Lubelski

16 Jak można być Polakiem? „Andrezj Wajda” w Cannes | Anna Szczepańska

22 Polscy filmowcy na czerwonym dywanie | Piotr Śmiałowski

30 Wywiad z Margaret Ménégoz | Ada Minge

36 Światowi twórcy o Wajdzie

38 Wajdowski filosemityzm | Annette Insdorf

43 Wajda ponadnarodowy | Rafał Syska

 

ODKRYCIA

52 Córka trenera | Bartosz Marzec

53 Girl | Mateusz Demski

54 Eighth Grade | Patrycja Mucha

55 Pierwszy reformowany | Sebastian Smoliński

56 Filmworker | Artur Piskorz

57 Joy | Adam Kruk

58 Kidding | Kamil Kalbarczyk

59 The Looming Tower | Kaja Łuczyńska

 

NOWE KINO

62 Gwiazdy: Aktor chimeryczny. Adam Driver | Ewa Szponar

68 Metoda na rozgłos | Kamila Kołacz

 

KONTRPLAN

75 Kartka z kalendarza

76 Ujęcie / Przeciwujęcie: Wielkie biografie i małe herezje

80 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

84 Odkryte w archiwach – 1919: Zwycięstwo | Joanna Wojnicka

86 We władzy obrazu? Słuchanie w kinie (domowym) | Dariusz Brzostek

91 Female gaze. Uprzedmiotowienie mężczyzn, upodmiotowienie kobiet | Barbara Szczekała

 

NAPISY KOŃCOWE

100 Drugi plan: Dynamika bezruchu. Fotosiści i ich dzieła | Rafał Syska

107 Recenzje książek

110 Plakiat: Roma | Maks Bereski

111 Loża boczna

116 Krzyżówka

Ekrany 6 (46)/2018 Edukacja filmowa

Edukacja filmowa jeszcze nigdy nie była tak wszechobecna i różnorodna, rozwijana zarówno w oddolnych inicjatywach, jak i dofinansowywanych przez państwo działaniach. Piszemy o edukacji, gdyż wierzymy w jej wagę, ale też dostrzegamy wyzwania stojące przed edukatorami i różnorodne dyskursy oraz interesy, w które uwikłane jest kształcenie filmowe.

Klasyczne już rozróżnienie mówi o trzech rodzajach kształcenia audiowizualnych kompetencji, które znalazły swoje odzwierciedlenie także w niniejszym numerze „Ekranów” – edukacji do filmu, edukacji poprzez film, a także edukacji o filmie. Ich dopełnieniem jest oczywiście uniwersytecka edukacja filmoznawcza – to jednak osobny i ważny dla nas temat, który już w przyszłości będziemy chcieli podjąć niezależnie od opisywanych w tym numerze zjawisk i procesów.

Edukacja stanowi jeden z filarów szeroko pojętej kultury filmowej. Drugim z nich – przynajmniej w warunkach europejskich – jest państwowe prawodawstwo wspierające produkcję audiowizualną. W tym względzie ostatnie tygodnie przyniosły prawdziwą rewolucję w polskiej kinematografii, jaką jest uchwalona w pierwszej połowie listopada ustawa umożliwiająca zwrot części poniesionych kosztów działającym w Polsce producentom. By tak ważna zmiana nie przeszła niezauważona, nie tylko przybliżamy ją za pomocą pogłębionego artykułu pióra Marcina Adamczaka, ale także dzięki korespondencji z badaczami ze stosujących podobne rozwiązania Węgier i Czech oraz rozmowie z wiceministrem kultury i dziedzictwa narodowego Pawłem Lewandowskim.

 

Spis treści

EDUKACJA FILMOWA

 

6 Edukacja filmowa. Pułapki i ucieczki | Michał Pabiś-Orzeszyna

13 Dystrybutorzy w służbie edukacji filmowej | Anna Równy

18 Plan lekcji | Redakcja „Ekranów”

20 Wywiad z Mariuszem Grzegorzkiem | Małgorzata Steciak

26 Krytyka etyczna. Perspektywy i praktyki dla edukacji filmowej | Justyna Hanna Budzik

32 Inny świat. Europejskie filmy dziecięce i młodzieżowe | Kaja Łuczyńska

37 Czy zostałbyś filmowym olimpijczykiem?

38 Wywiad z Kubą Mikurdą | Miłosz Stelmach

 

ODKRYCIA

46 Siedzący słoń | Rafał Syska

47 Owad | Marta Maciejewska

48 Dom, który zbudował Jack | Paweł Biliński

49 Sny wędrownych ptaków | Adam Kruk

50 Szczęśliwy Lazarro | Barbara Szczekała

51 Kraina wielkiego nieba | Magdalena Bartczak

52 Wilkołak | Kamil Kalbarczyk

53 Wojna Anny | Michał Lesiak

54 Zabójstwo Versace: American Crime Story | Joanna Łuniewicz

 

NOWE KINO

58 Loteria z zachętami. Jedna ustawa i cztery rozgrywki | Marcin Adamczak

65 Wywiad z Pawłem Lewandowskim | Rafał Syska

68 Gwiazdy: Królowa chłodu. Charlize Theron | Grzegorz Fortuna Jr.

73 Kino (bez)obrazowe | Małgorzata Radkiewicz

 

KONTRPLAN

79 Kartka z kalendarza

80 Ujęcie / Przeciwujęcie: Nie pomyl filmów!

84 Felieton

 

HISTORIA/TEORIA

88 „Ten strzał był jak krzyk”. Niezrealizowane marzenie Różewicza | Piotr Śmiałowski

94 Odkryte w archiwach – 1958: Dworzec centralny | Marta Stańczyk

96 Kino Kresów na stulecie Niepodległej | Rafał Syska

 

NAPISY KOŃCOWE

104 Drugi plan: Kostiumografia. Wywiad z Ewą Braun | Joanna Łuniewicz

111 Recenzje książek

114 Plakiat: Kler | Maks Bereski

115 Loża boczna

120 Krzyżówka

Ekrany 5 (45)/2018 Kino dyskomfortu

W niniejszym numerze „Ekranów” skupiamy się na dość rzadko opisywanym trybie odbioru dzieła filmowego, pokazując, że – wbrew powszechnym intuicjom – nie zawsze jako widzowie szukamy w kinie przyjemności i relaksu, a nawet jeśli, to nie zawsze je znajdujemy. Kino to bowiem również doświadczenia trudne, przykre i uwierające, prowokujące do konfrontacji z własnymi ograniczeniami, nowymi ideami i problemami współczesnego świata. Krótko mówiąc – budzące dyskomfort.

Panoramę sposobów kreowania i możliwych skutków kinowego dyskomfortu kreśli na naszych łamach Marta Stańczyk, zaś jej diagnozę o bardziej szczegółowe przejawy filmowych nieprzyjemności uzupełnia doborowe grono autorów. W efekcie powstał pierwszy numer „Ekranów”, w którym rozważania o odcieniach cringe’u przeplatają się z analizą ścieżek dźwiękowych współczesnych filmów, a Michał Milowicz dzieli stronę z Natalie Portman.

Dla wszystkich czytelników, dla których krótsze dni, brak światła i wszechobecna plucha stanowią dostateczne źródło dyskomfortu, postaraliśmy się o odpowiednią przeciwwagę. Może się nią stać promienny uśmiech Armiego Hammera, panorama najciekawszych współczesnych animacji azjatyckich, odważnie przełamujących wieloletnią dominację japońskiego anime czy barwny niczym kreska chińskiego rysownika zestaw filmowych odkryć, jak zawsze polecanych przez naszych współpracowników.

Spis treści
KINO DYSKOMFORTU

 

6 Strefa dyskomfortu. W pułapce kinowej nieprzyjemności | Marta Stańczyk

12 Abiekt w filmie | Paweł Sołodki

16 Mrowisko w uchu. Ucieleśnienie słuchania | Maciej Stasiowski

22 Filmy do odzobaczenia | Redakcja „Ekranów”

24 Cringe. Pieką mnie inni | Robert Kania

30 Podwójna obecność. Kronika jesiennego dyskomfortu | Klara Cykorz

 

ODKRYCIA

38 Dziedziczki | Magdalena Bartczak

39 Fuga | Magdalena Wichrowska

40 Druga strona wiatru | Małgorzata Kozubek

41 Climax | Sebastian Smoliński

42 Tajemnice Silver Lake | Jakub Popielecki

43 Płomienie | Miłosz Stelmach

44 Patrick Melrose | Kamil Kalbarczyk

 

NOWE KINO

48 Gwiazdy: Książę Apollo. Armie Hammer | Joanna Łuniewicz

54 To wstrętne polskie kino. Polityka obrzydliwości | Michał Piepiórka

62 Północ–Południe. Wzajemne portrety Korei | Roman Husarski

67 Trump. Zjawisko medialne | Jakub Izdebski

72 Lucrecia Martel i znikająca rzeczywistość | Bolesław Racięski

76 Nie tylko anime. Niepokorne azjatyckie animacje | Jagoda Murczyńska

 

KONTRPLAN

81 Kartka z kalendarza

82 Ujęcie / Przeciwujęcie: Młodość na starość

86 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

90 Inna pieriestrojka | Joanna Wojnicka

94 Krakowska szkoła animacji | Jerzy Armata

100 Odkryte w archiwach – 1948: Długa jest droga | Tadeusz Lubelski

 

NAPISY KOŃCOWE

104 Drugi plan: Montażyst(k)a. Autor, montaż i płeć | Monika Talarczyk

112 Recenzje książek

114 Plakiat: Krzysiu, gdzie jesteś? | Maks Bereski

115 Loża boczna

120 Krzyżówka

Ekrany 3-4 (43-44)/2018 Fabrykowanie prestiżu

Czy ktokolwiek hołduje jeszcze obiektywnej, esencjalnej wartości filmu jako dzieła sztuki? Jeśli w zalewie nowych perspektyw badawczych i postmodernistycznych przewartościowań nadal dryfują rozbitkowie wiary w Artyzm, Nowatorstwo, Autorstwo, Misję i Ważny Temat, najnowszy numer „Ekranów” może okazać się dla nich cokolwiek wstrząsający. Naszym celem jest przyjrzenie się kinu jako społeczno-ekonomicznej instytucji, w której to, co „jakościowe” i „ambitne”, jest kwestią arbitralną i dyskursywną, a nie naturalną czy oczywistą. Dlaczego europejskie kino artystyczne uznawane jest za bardziej wartościowe od amerykańskich widowisk? Skąd wziął się kult autora filmowego utożsamianego z reżyserem? Co pozostaje największym krytycznym fetyszem recenzentów i filmoznawców, i czemu jest to oryginalność? Dlaczego statuetka Oscara jest jednocześnie bezcenna i bezwartościowa? Na między innymi te pytania staramy się odpowiedzieć w artykułach otwierających numer.

Kontrą dla „poważnego” tematu są artykuły iście wakacyjne. W zainaugurowanym w poprzednim numerze cyklu „Kino polskie: idzie nowe” przyglądamy się najnowszym rodzimym komediom romantycznym. Jak co roku podwójny letni numer zawiera więcej tekstów, które w całej ich różnorodności łączy – mamy nadzieję – przystępność i atrakcyjność, stąd do urlopowej lektury szczególnie polecamy artykuły o filmach kultowych oraz kinie samochodowym.

Spis treści
FABRYKOWANIE PRESTIŻU

 

6 Kina gry w prestiż | Jakub Majmurek

14 Hollywood i ekonomia prestiżu | Marcin Adamczak

20 Aura doniosłości. Krytycy filmowi w służbie prestiżu | Anita Piotrowska

26 Wielki temat, średni film | Redakcja „Ekranów”

28 Miara aktora. Oscary, dolary i prestiż artystyczny | Kamil Kalbarczyk

33 Stan seriali | Dawid Rydzek

38 Starz. Inna jakość | Michalina Augusiak

 

ODKRYCIA

44 Shoplifters | Sebastian Smoliński

45 BlacKkKlansman | Mateusz Demski

47 Alanis | Adam Kruk

48 Nocturama | Piotr Mirski

49 One More Time with Feeling | Tomasz Raczkowski

50 Zama | Magdalena Bartczak

51 Three Girls | Artur Piskorz

52 Odpowiednik | Kamil Kalbarczyk

 

NOWE KINO

56 Gwiazdy: Elisabeth Moss. Pierwsza twarz serialu | Ewa Szponar

61 M jak miłość, meble i martwica mózgu | Joanna Łuniewicz

67 Jak sprzedać zepsuty telewizor? O handlu sztuką mediów | Andrzej Pitrus

71 Łyżką w ekran. Kino kultowe wczoraj i dziś | Grzegorz Fortuna Jr.

 

KONTRPLAN

77 Kartka z kalendarza

78 Ujęcie / Przeciwujęcie: Exploitation w artystycznych dekoracjach

82 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

86 Odkryte w archiwach – 1938: Druga młodość | Adam Uryniak

88 Pod niebem cudów. Kina samochodowe | Paweł Sitkiewicz, Krystyna Weiher

94 Obsesje outsidera. Kino Nicolasa Roega | Paweł Biliński

99 Kino niepokoju. João César Monteiro | Magdalena Bartczak

 

NAPISY KOŃCOWE

106 Drugi plan: Sound Design. Między dźwiękiem a muzyką | Jan Topolski

114 Recenzje książek

118 Plakiat: Jurassic World: Upadłe królestwo | Maks Bereski

119 Loża boczna

124 Krzyżówka

Ekrany 2 (42)/2018 Polskie kino: idzie nowe

W najnowszym numerze „Ekranów” pod lupę bierzemy rodzimą kinematografię. Polskie kino jest dla nas szczególnie ważne, dlatego postanowiliśmy być radykalni. Po pierwsze, zamiast szukać okrągłych dat czy wygodnych cezur chcieliśmy opisać zjawiska naprawdę świeże, rodzące się i kształtujące na naszych oczach w ostatnich sezonach. Wszyscy czujemy bowiem, że to czas przełomowy dla polskiego kina, które zmienia się gwałtownie na wielu poziomach. Dawno już polskie kino nie było tak bogate i nie budziło tak wielu emocji. Tymczasem minione kilka lat to prawdziwa eksplozja – popularności (na którą składają się m.in. filmy biograficzne), międzynarodowego uznania (wspomnijmy choćby cztery Srebrne Niedźwiedzie przywożone z Berlinale rok po roku!), młodych talentów (które w bieżącym wydaniu doczekały się szczególnej uwagi) oraz różnorodności, sprawiającej, że polskie kino spełnia bardzo rozmaite funkcje – rozrywkowe, polityczne, tożsamościowe, artystyczne. Staje się ono źródłem zachwytu, lecz również ognistych debat ideologicznych.

Ponadto w numerze: Jakub Gierszał | Odkrycia filmowe i serialowe | Ujęcie/przeciwujęcie: Drugi plan kradnie show | Jimmy Stewart: Cichy heroizm | Teoria filmu: Wizualność i polityka wzroku | Drugi plan: Prawnicy w filmowej kuchni | Plakiat: Player One

Spis treści
POLSKIE KINO: IDZIE NOWE

 

6 Granice nie istnieją. Polskie kino debiutantów | Grzegorz Fortuna Jr.

13 Ogrodnicy i pszczoły. Klucze do sukcesu młodego polskiego kina | Marcin Adamczak

22 Na fali debiutów | Miłosz Stelmach

24 Wywiad z Robertem Bolesto | Małgorzata Pawłowska

30 Młoda polska animacja. W stronę kobiecej nowej fali | Olga Bobrowska, Michał Bobrowski

36 Ranking „Ekranów”: Najlepsze polskie filmy od 2015 roku | Redakcja „Ekranów”

38 Jakub Gierszał: Myśl ucieleśniona | Ewa Szponar

43 Zejście z piedestału. Nowy obraz matki w kinie polskim | Magdalena Urbańska

48 Sztuka kochania bogów | Magdalena Podsiadło

55 Nomadzi polskiego kina | Anita Piotrowska

59 Wywiad z Urszulą Antoniak | Miłosz Stelmach

 

ODKRYCIA

66 Dowłatow | Mateusz Demski

67 Good Time | Piotr Mirski

68 Touch Me Not | Adam Kruk

69 Muzeum | Maciej Peplinski

70 Utøya, 22 lipca | Miłosz Stelmach

72 Gorzka siedemnastka | Joanna Łuniewicz

73 Cocote | Magdalena Bartczak

74 Detroit | Sebastian Smoliński

75 The Marvelous Mrs. Maisel | Kamil Kalbarczyk

76 Star Trek: Discovery | Barbara Szczekała

77 W szeregach ISIS | Artur Piskorz

 

KONTRPLAN

79 Kartka z kalendarza

80 Ujęcie / Przeciwujęcie: Drugi plan kradnie show

84 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

88 James Stewart: Cichy heroizm | Kamil Kalbarczyk

96 Odkryte w archiwach – 1928: Alraune | Joanna Wojnicka

98 Spojrzenie ujawnione | Aleksander Kmak

 

NAPISY KOŃCOWE

104 Drugi plan: Prawnik w filmowej kuchni | Urszula Wolak

110 Recenzje książek

114 Plakiat: Player One | Maks Bereski

115 Loża boczna

120 Krzyżówka

Ekrany 1 (41)/2018 Michael Haneke

Bohaterem pierwszego w 2018 roku numeru „Ekranów” jest podwójny laureat Złotej Palmy Michael Haneke. Chcieliśmy uważnie przyjrzeć się twórczości tego wybitnego autora współczesnego kina, jak dotąd nie dość wyczerpująco portretowanego w rodzimych publikacjach monograficznych. Zapraszamy m.in. do lektury udzielonego specjalnie dla „Ekranów” wywiadu z reżyserem, pogłębionej analizy filmu Happy End będącej przyczynkiem do opisu całej twórczości Austriaka, artykułu Anity Piotrowskiej o specyfice perspektywy i nieprzyjemności patrzenia w jego filmach czy tekstu-diagnozy Jakuba Majmurka pt. „Choroby autoimmunologiczne mieszczaństwa”. Wraz z numerem 1(41)/2018 prezentujemy także nowe oblicze „Ekranów” o całkowicie odmienionej szacie graficznej. Mamy nadzieję, że zmiany Wam się spodobają.

Ponadto w numerze: Rankingi 2017 – premiery kinowe, odkrycia i seriale | Wizytówki kina austriackiego |  Gwiazdy: Cillian Murphy | Rozmowa z Jagodą Szelc | Gregg Araki i queerowe kino outsiderów | Ujęcie/przeciwujęcie: Wielcy przegrani oscarowych wyścigów | Drugi plan: Koloryści i powrót techne | Plakiat: Czarna pantera

Spis treści

MICHAEL HANEKE

 

Wywiad z Michaelem Haneke | Maciej Peplinski

13 Bez Happy Endu | Sebastian Smoliński

20 Nieprzyjemność patrzenia | Anita Piotrowska

26 Wizytówki kina austriackiego | Adam Garbicz

28 Austriackie topografie niepamięci | Magdalena Bartczak

34 Choroby autoimmunologiczne mieszczaństwa | Jakub Majmurek

 

ODKRYCIA

42 Jestem najlepsza. Ja, Tonya | Jakub Przybyło

43 Hitchcock / Triffaut | Tadeusz Lubelski

44 Bliskość | Mateusz Demski

45 Uwodziciel | Ada Minge

46 Brimstone | Grzegorz Fortuna Jr.

47 Casting na JonBenét | Julia Gierczak

48 Nigdy cię tu nie było | Kamil Kalbarczyk

49 Blok 99 | Piotr Mirski

50 W ułamku sekundy | Barbara Szczekała

51 Bez tytułu | Magdalena Bartczak

52 The End of the F***ing World | Klara Cykorz

 

NOWE KINO

 56 Gwiazdy: Cillian Murphy. Androgyn z zielonych wzgórz | Joanna Łuniewicz

62 Wywiad z Jagodą Szelc | Mateusz Demski, Dawid Dróżdż

66 Widzenie peryferyjne. Minimalizm polski | Miłosz Stelmach

71 Gregg Araki. Queerowe kino outsiderów | Małgorzata Radkiewicz

 

KONTRPLAN

77 Kartka z kalendarza | Iwo Sulka

78 Ujęcie / Przeciwujęcie: Wielcy przegrani

82 Felietony

 

HISTORIA/TEORIA

86 Glauber Rocha: anioł-demon brazylijskiego kina | Alicja Helman

92 Odkryte w archiwach – 1918: Niebiański statek | Maciej Peplinski

 

NAPISY KOŃCOWE

96 Drugi plan: Tworzenie widzeń. Koloryści | Marcin Adamczak

102 Recenzje książek

106 Plakiat: Czarna pantera | Maks Bereski

107 Loża boczna

112 Krzyżówka

EKRANy 6 (40)/2017 Nie-ludzkie kino

„Człowiek – to brzmi dumnie”, pisał niegdyś Maksym Gorki. Dzisiaj, przeszło sto lat później, coraz częściej pytamy jednak: czy aby na pewno? Współczesna myśl humanistyczna sugeruje, że może warto czasem tę nowożytną megalomanię porzucić, otwierając się na to, co nie-ludzkie. Dzisiejsza technika coraz częściej łączy to, co organiczne, z materią nieożywioną, badania przyrodnicze udowadniają, że cud natury, jakim rzekomo jest człowiek, naturę tę przybliża do katastrofy, zaś transgatunkowa wrażliwość pozwala na coraz aktywniejszą ochronę praw zwierząt. Nic dziwnego, że również kultura i sztuka – w tym kino – starają się wykroczyć poza antropocentryczne spojrzenie, włączając w obręb naszego doświadczenia zwyczajowo wypierane zeń pierwiastki nie-ludzkie.

„EKRANy”, mimo żywego zainteresowania tym, co post-, trans- czy po prostu nie-ludzkie, pozostają – z konieczności – antropocentryczne. W niniejszym numerze przyglądamy się więc ludziom kina: tym znanym, jak Gillian Anderson, Andriej Zwiagincew czy tegoroczny noblista Kazuo Ishiguro, ale też tym, którym na ogół poświęcamy mniej uwagi – sekretarkom planu. Portret tej profesji i wyłaniający się z niego istotny problem nierównomiernego podziału płciowego pracy w branży filmowej kreśli Monika Talarczyk-Gubała, otwierając tym samym cykl „Drugi plan”.

Spis treści

NIE-LUDZKIE KINO

 

4 Zmiana perspektywy | Marta Stańczyk

12 Kino (dla) zwierząt – Michał Matuszewski

18 Miłość w czasach posthumanizmu – Magdalena Podsiadło

26 Człowiek i technologia. Sztuka Paula Granjona – Andrzej Pitrus

30 W cyfrowym zwierciadle. CGI i postludzkie widma – Kamil Kalbarczyk

 

ODKRYCIA

38 Ornitolog – Adam Kruk

40 Marlina: zbrodnia w czterech aktach – Marta Stańczyk

41 Trzy billboardy za Ebbing, Missouri – Urszula Wolak

42 Cicha noc – Grzegorz Fortuna Jr.

43 Free Fire – Piotr Mirski

44 Monstrum – Joanna Łuniewicz

45 Tamte dni, tamte noce – Małgorzata Pawłowska

46 Party – Andrzej Marzec

 

NOWE KINO

48 Gwiazdy Gillian Anderson: bogini mediów – Ewa Szponar

54 Kazuo Ishiguro. Spotkania z kinem – Alicja Helman

60 „Gramy do jednej bramki” – zapis debaty na temat promocji i dystrybucji

65 Wygnani przez ojca – Kamila Kołacz

70 Nowe życie amerykańskiego horroru – Grzegorz Fortuna Jr.

 

POMIĘDZY

74 Ujęcie / Przeciwujęcie: Zła kontra

78 Felietony

 

HISTORIA / TEORIA

80 „Tor”: enklawa inteligentów – Piotr Śmiałowski

87 Dyskusja i zdrowa rywalizacja – wywiad z Krzysztofem Zanussim

90 Odkryte w archiwach – 1957: Ewa chce spać – Paweł Biliński

 

MAŁE EKRANY

92 Złe sny, kobiece sny – Klara Cykorz

98 Tacy jesteśmy – Dawid Rydzek

99 American Vandal – Michał Lesiak

100 Gra/cz. Idea bio-obiektu w grach wideo – Justyna Janik

104 Observer – Jan Argasiński

105 Divinity: Original Sin 2  – Mateusz Felczak

 

NAPISY KOŃCOWE

106 Drugi plan: Script Girls. O płciowym podziale pracy w filmie – Monika Talarczyk-Gubała

114 „Kino pochodzi z wnętrza twórcy” – rozmowa z Arturem Piskorzem

117 Loża boczna

120 Krzyżówka

EKRANy 5 (39)/2017 Nowe kino Rosji

W tym wydaniu „EKRANów” szczególną uwagę skupiamy na fascynującej kinematografii rosyjskiej. Tak bliska nam, a tak daleka, zawiera w sobie wszystkie paradoksy olbrzymiego kraju, który ją zrodził – bywa zabawna i przygnębiająca, melancholijna i drapieżnie dynamiczna, silnie zideologizowana i krytycznie zdystansowana, epicka lub intymna. Nic dziwnego – w Rosji produkuje się ponad 200 filmów rocznie, z których do Polski trafia nie więcej niż kilka. Bogactwo to staramy się niniejszym zaprezentować i jesteśmy dumni, że możemy zrobić to za pomocą piór najlepszych rodzimych znawców kina i kultury współczesnej Rosji, ale też autorów rosyjskich, zorientowanych w lokalnych kontekstach lepiej niż jakikolwiek obcokrajowiec. Dzięki temu jesteśmy w stanie wyjść poza festiwalowe kino krytyczne i spojrzeć na złożone procesy społeczne, polityczne i ekonomiczne, które kształtują jedną z największych i najciekawszych europejskich kinematografii.

Zbliżająca się jesień to czas, w którym warto do kina chodzić, a także o nim czytać i dyskutować. W „EKRANach” jak zawsze staramy się tworzyć przestrzeń dla tych dyskusji, odkrywając interesujące filmy, twórców i zjawiska – te nowe, jak i te dawne. Tym razem więc oglądamy japońskie filmy erotyczne, oddajemy się filozoficznej refleksji na temat magii kina, porządkujemy chaos terminów narastających wokół współczesnych seriali, a wreszcie wybieramy się w podróż do filmowego Nowego Jorku, po którym oprowadzi nas Michał Oleszczyk.

Spis treści

PUTINFILM. NOWE KINO ROSJI

 

4 Szukając kina, które da się oglądać | Paulina Gorlewska

14 Mamy obowiązek walczyć o widza – wywiad z Aleksiejem Krasowskim

18 Soc-nostalgia – Katarzyna Syska

24 Realne jest niemożliwe – Gleb Napriejenko

30 Rosyjskie sny o Ameryce – Anna Svetlova

 

ODKRYCIA

36 A Ghost Story – Andrzej Marzec

38 Dusza i ciało – Barbara Szczekała

39 Zabij mnie, proszę – Ada Minge

40 Cameraperson – Jędrzej Kościński

41 S jak Stanley – Sławomir Kruk

42 Jesteśmy ciałem – Piotr Mirski

43 Serce miłości – Ludwika Mastalerz

44 Ptaki śpiewają w Kigali – Grzegorz Fortuna, Jr.

 

NOWE KINO

46 11 września w kinie amerykańskim– Kaja Łuczyńska

54 Gwiazdy Bradley Cooper: Amerykański huncwot – Joanna Łuniewicz

60 Porno awangarda. Powrót pinku eiga – Jagoda Murczyńska

 

POMIĘDZY

66 Ujęcie / Przeciwujecie: Złodzieje pomysów

70 Felietony

 

HISTORIA / TEORIA

72 Henri-Georges Clouzot. Gdy fikcja staje się prawdą – Alicja Helman

80 Odkryte w archiwach – 1947: Ostatnia runda – Patrycja Włodek

82 Tony Palmer. Pan od rocka – Barbara Szczekała

86 Myślenie kina. Nowa filozofia filmu – Maciej Peplinski

 

MAŁE EKRANY

92 Słownik serialoznawcy – Dawid Rydzek

96 Planeta Ziemia II – Andrzej Pitrus

97 ReLIFE – Jakub Przybyło

98 Budowa apokalipsy w jednym kraju – Maksym Podwalny

104 What Reamins of Edith Finch – Filip Jankowski

105 Beat Cop  – Justyna Janik

 

NAPISY KOŃCOWE

106 Mapowanie kina: Nowy Jork. Najcudowniejsza zabawka – Michał Oleszczyk

114 Recenzje książek

117 Loża boczna

120 Krzyżówka

EKRANy 3–4 (37–38)/2017 Czas melodramatu

W bieżącym numerze postawiliśmy sobie ambitny cel – chcemy odczarować melodramat. Dawno, dawno temu, za siedmioma górami refleksji humanistycznej kinowy romans był bowiem gatunkowym Kopciuszkiem, a interesowanie się nim – krytycznofilmowym mezaliansem. W drugiej dekadzie XXI wieku jego historia kończy się happy endem. Melodramat przeżywa swój renesans i wydaje się najciekawiej ewoluującym gatunkiem. „Melodramatyczny”, „sentymentalny”, „emocjonalny” – oto przymiotniki, które nie są już pejoratywne, lecz neutralne i opisowe, co więcej, pozwalają nam lepiej zrozumieć kulturę współczesną.

Numer zaczynamy od wywiadu z prof. Grażyną Stachówną, pionierką polskich badań nad filmowym melodramatem. Pozostałe teksty należą do kolejnego pokolenia filmoznawców, którzy swą melodramatyczną podróż zaczynają od filmu, by skończyć ją w innych rejonach kultury: płci, seksualności, rodziny, historii i ideologii. Melodramat jest bowiem o tyle interesujący, o ile odbijają się w nim społeczno-polityczne sprawy współczesnego świata. Kiedyś był patriarchalną rózgą, dziś natomiast roztacza parasol współczucia nad wykluczonymi: rasowo, genderowo, seksualnie i ekonomicznie. W postironicznym pejzażu kultury walczącej o prawo do autentyzmu i zaangażowania melodramat jest potrzebny jak nigdy wcześniej.

Spis treści

CZAS MELODRAMATU

 

4 Oswajanie miłości – wywiad z prof. Grażyną Stachówną

10 Ekspansja melodramatu – Barbara Szczekała

16 Queerowanie melodramatu – Sebastian Jagielski

24 Zmysłowe wariacje – Magdalena Podsiadło

30 Rodzicielstwo po męsku – Amelia Wichowicz

 

ODKRYCIA

36 The Square – Ada Minge

38 Lady M. – Barbara Szczekała

40 Wieża Tower – Bolesław Racięski

41 Christine – Piotr Mirski

42 Moja szczęśliwa rodzina – Maciej Peplinski

43 Popatrz, jak znikam – Andrzej Pitrus

44 Kobiecy świat – Urszula Wolak

45 Aquarius – Kamil Kalbarczyk

46 Fantastyczna kobieta – Adam Kruk

 

NOWE KINO

48 Gwiazdy: Amy Adams: studium dojrzewania – Ewa Szponar

53Polskie kino postwolnościowe – Magdalena Urbańska

58 Klastry filmowe – Krzysztof Stachowiak

 

POMIĘDZY

64 Ujęcie / Przeciwujecie: Bohater o tysiącu twarzy

68 Felietony

 

HISTORIA / TEORIA

70 Set-jetting: przestrzenie i obrazy – Paulina Kwiatkowska

76 Odkryte w archiwach – 1937: Papierowe baloniki ludzkiego współczucia – Jakub Przybyło

78 Kino w systemie binarnym – Marta Stańczyk

84 Film bez kamery – Magdalena Krzosek

88 Miłość po koreańsku. Melodramat jako gatunek narodowy – Krzysztof Loska

 

MAŁE EKRANY

94 Blaski i cienie telewizji przesytu – Jędrzej Skrzypczyk

100 Dumne i uprzedzone. Konflikt: Bette i Joan – Kamil Kalbarczyk

101 Antybajka. Seria niefortunnych zdarzeń – Dawid Rydzek

102 Miłość budowana na pikselach – Dominika Staszenko

108 Sen o elektrycznych owcach. Horizon: Zero Dawn – Marcin M. Chojnacki

109 Gra polityki realnej. Realpolitiks – Piotr Sterczewski

 

NAPISY KOŃCOWE

110 Mapowanie kina: Filmowy Kraków dla początkujących – Maciej Gil

118 Recenzje książek

121 Loża boczna

124 Krzyżówka

EKRANy 2(36)/2017 Steven Spielberg

 

Filmy Stevena Spielberga, prawdziwa mozaika pamiętnych obrazów i kultowych tytułów, to dziś integralna część naszego filmowego i kulturowego genotypu. Być może niektórym będzie ciężko się z tym pogodzić, lecz nastoletni widzowie Poszukiwaczy zaginionej Arki liczą dziś sobie ponad pół wieku, sam Spielberg natomiast skończył już 70 lat. Wciąż jednak jest centralną postacią hollywoodzkiego przemysłu – jako reżyser, producent i ikona fabryki snów. To prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalny filmowiec na świecie i niezmiennie fascynująca postać, która doczekała się niezliczonych panegiryków, ale też niejednej poważnej krytyki. Poświęcając mu niniejszy numer „EKRANów”, nie łudzimy się, że uda nam się wyczerpująco opisać tę złożoną sylwetkę. Mimo to jesteśmy przekonani, że choć twarz i nazwisko Spielberga są tak dobrze znane, a jego filmy nadal oglądane przez miliony widzów, to jeszcze wiele o nim możemy się dowiedzieć.

Postać ta będzie frapować nas przez kolejne dziesiątki lat jako wcielenie pokolenia, które zmieniło amerykańskie kino – pokolenia paradoksalnego, bo złożonego z kinofilów, którzy chcieli bawić się kinem i robić takie filmy, o jakich sami od dzieciństwa marzyli, ale którzy ostatecznie położyli fundamenty pod współczesny hollywoodzki korporacjonizm, owładnięty obsesją franczyz i demograficzno-marketingowych kalkulacji.

Spis treści

STEVEN SPIELBERG

 

4 Alfabet Spielberga

12 Wszystkie role Stevena Spielberga – Krzysztof Jajko

18 Piotruś Pan i kultura kidult – Kamila Kołacz

24 Kinofilskie początki – Piotr Czerkawski

28 Nowa przygoda made in Poland – Mateusz Katner

32 John Williams: Klasyka po tuningu – Iwona Sowińska

 

ODKRYCIA

38 Po tamtej stronie – Sebastian Smoliński

40 White Girl – Piotr Mirski

41 Field Niggas – Konrad Gruca

42 W dolinie przemocy – Grzegorz Fortuna Jr.

43 Zabliźnione serca – Adam Kruk

44 Loving – Urszula Wolak

45 Czerwony żółw – Barbara Szczekała

46 Zwierzęta – Miłosz Stelmach

 

NOWE KINO

48 Gwiazdy: Andy Serkis. Cyfrowy kameleon – Kamil Kalbarczyk

54 Nie ma drogi na skróty – wywiad z Ablem Korzeniowskim

60 Czas patriotów: neopatriotyczne blockbustery – Kaja Łuczyńska

64 Kino życie – kino śmierć. Alex van Warmerdam – Filip Nowak

 

POMIĘDZY

70 Ujęcie / Przeciwujecie: Słuszna zdrada

74 Felietony

 

HISTORIA / TEORIA

76 Za garść lirów. Włoskie kino gatunkowe – Grzegorz Fortuna Jr.

82 Odkryte w archiwach – 1927: Lustro o trzech twarzach – Joanna Wojnicka

84 Dawid i Goliaci, czyli David O. Selznick i Hollywood – Patrycja Włodek

 

MAŁE EKRANY

90 Powrót do przeszłości – David Rydzek

96 Życie przy bicie. Atlanta – Jędrzej Skrzypczyk

97 Zabić goblina. Grimgar of Fantasy and Ash – Jakub Przybyło

98 Przechadzki po widmowej Florencji – Tomasz Z. Majkowski

104 Wezbrany nurt słów. Torment: Tides of Numenera – Mateusz Felczak

105 Gryf w składzie porcelany. The Last Guardian – Magdalena Cielecka

 

NAPISY KOŃCOWE

106 Mapowanie kina: Sankt Petersburg. Kulturalna stolica – Paulina Gorlewska

114 Recenzje książek

117 Loża boczna

120 Krzyżówka

EKRANy 1(35)/2017 Koprodukcje

Transnarodowość kina nigdzie nie uwidacznia się tak jaskrawo, jak w procesie koprodukcji – zinstytucjonalizowanej współpracy między kinematografiami. To właśnie one stały się głównym tematem niniejszego numeru ERKANów. Praktyki koprodukcyjne istniały niemal od początku medium, my jednak nie szkicujemy ich historii, ale wielowymiarowy, skomplikowany układ, jaki tworzą dziś. Jego elementami są agenci sprzedaży, fundusze filmowe, rozwiązania prawne poszczególnych państw, hollywoodzkie wytwórnie czy unijne instytucje. Wątki te opisane zostały piórem znakomitych autorów, zgłębiających meandry dofinansowań i zwolnień podatkowych, kalkulujących budżety i festiwalowe szanse – aspekty filmu, których nie widzimy na ekranie jako widzowie, a które decydują o ostatecznym kształcie artystycznym oglądanych dzieł.

Spis treści

KOPRODUKCJE

4 Filmowy ranking 2016

6 Nadzieje i złudzenia. Polskie wizje koprodukcji – Marcin Adamczak

12 (Nie) wszystko na sprzedaż – wywiad z Janem Naszewskim, założycielem NEFS

17 Hubert Bals Fund i problemy Trzeciego Świata – Jan Topolski

22 Europapka. Unijne fundusze, koprodukcje i produkty uboczne – Barbara Szczekała

26 Brytyjska fabryka snów. Filmowe relacje brytyjsko-amerykańskie – Krzysztof Stachowiak

31 Transnarodowe ekipy i postsocjalistyczny prekariat. Przypadek Pragi – Petr Szczepanik

 

ODKRYCIA

38 Sieranevada – Kamil Kalbarczyk

40 Jamnik – Piotr Mirski

41 Drgawki – Miłosz Stelmach

42 Cinema Futures – Maciej Peplinski

43 Anioł z Nankinu – Jakub Przybyło

44 Sado – Roman Husarski

45 Klient – Urszula Wolak

46 W sieci – Ewa Szponar

 

NOWE KINO

48 Bolesne miejsce. Granica meksykańsko-amerykańska – Bolesław Racięski

52 Gwiazdy: Léa Seydoux: liberté, égalité, sexualité – Ewa Szponar

56 Teoria wielkiego wybuchu – wywiad z Billem Morrisonem

 

POMIĘDZY

60 Ujęcie / Przeciwujecie: Pomylone Oscary

64 Felietony

 

HISTORIA / TEORIA

66 Apetyt na zwariowane sny. Kasety wideo i polska transformacja – Grzegorz Fortuna Jr.

73 Spojrzeć z drugiej strony. Badania widowni filmowej – Paulina Haratyk

78 Odkryte w archiwach – 1917: Umierający łabędź – Joanna Wojnicka

80 Punkty zwrotne. Technika, poezja i kierunki czasu filmowego – Paul Schrader

 

MAŁE EKRANY

84 True crime story, czyli sprawiedliwość po amerykańsku – Małgorzata Major

90 Zamknij oczy. The OA – Amelia Wichowicz

91 (Nie)prawdopodobna okupacja. Okupowani – Dawid Rydzek

92 Horror złożoności. Koprodukcje w grach wideo – Magdalena Cielecka

96 Na tropie pożądania. Pavilion – Filip Jankowski

97 Przekleństwa nieprawości. Tyranny – Mateusz Felczak

 

NAPISY KOŃCOWE

98 Mapowanie kina: Kopenhaga. Filmowe królestwo Północy – Anna Estera Mrozewicz

106 Recenzje książek

109 Loża boczna

112 Krzyżówka

EKRANy 6 (34)/2016 Nowe kino Japonii

Kraj Kwitnącej Wiśni dla europejskich widzów długo pozostawał filmową terra incognita. Do czasu międzynarodowych sukcesów Akiry Kurosawy i Kenjiego Mizoguchiego w latach 50. Zachód był zamknięty na niezwykłe bogactwo tamtejszych form estetycznych, kulturowych czy tematycznych. Numer „EKRANów”, który trzymacie w rękach, wyrósł z poczucia, że dziś także, choć dalecy jesteśmy od niezawinionej ignorancji przedwojennych odbiorców, kino Japonii ma nam do zaoferowania znacznie więcej, niż przypuszczamy.

Na każdy festiwalowy tytuł Hirokazu Koreedy czy Naomi Kawase goszczący na naszych ekranach przypada garść nietuzinkowych propozycji, które do nas nie trafiają. Co więcej, kino japońskie to nie tylko artystyczne uniesienia – to również jeden z największych przemysłów filmowych na świecie, opanowany przez bujną i intrygującą popkulturę. W bieżącym wydaniu „EKRANów” szkicujemy jego panoramę, starając się uwzględnić olbrzymią różnorodność tamtejszego kina, obejmującą skrajnie niezależne poszukiwania awangardzistów (opisywane przez Agnieszkę Kiejziewicz), nowe trendy rozwoju anime (przybliża je Agnieszka Kamrowska) czy poszczególne interesujące wątki przenikające tę kinematografię (takie jak duchowa tradycja zen, problem mniejszości czy wypierane z japońskiego kina wstydliwe karty historii). Wspólnie dają one obraz złożonej i barwnej kinematografii – jednej z najciekawszych, jakie współcześnie istnieją.

Spis treści

NOWE KINO JAPONII 

Klęska urodzaju? Panorama japońskiego przemysłu filmowego – Jagoda Murczyńska

11 Tu i teraz. Zen we współczesnym kinie japońskim – Michał Pasternak

16 Dziwne, dziwniejsze, …japońskie – Jakub Przybyło

18 Kino eksperymentalne z Japonii  Agnieszka Kiejziewicz

22 Milcząc o Mandżurii. Grzechy i zaniedbania japońskiego kina historycznego – Jakub Przybyło

28 W relacji do Innego. Kino mniejszości w Japonii – Przemysław Sztafiej

32 Koniec ery Ghibli? Anime nowej generacji – Agnieszka Kamrowska

ODKRYCIA

38 Po burzy – Barbara Szczekała

40 Operacja Avalanche – Paulina Haratyk

41 De Palma – Piotr Mirski

42 Marazm – Adam Kruk

43 Każdy by chciał! – Gabriel Krawczyk

44 Plac zabaw – Miłosz Stelmach

NOWE KINO

46 Nie-ludzie w post-kinie? Filmowe cyborgi – Maciej Peplinski

51 Wiek klęski. Kino Wojciecha Smarzowskiego – Magdalena Podsiadło

55 „Dżasza”, czyli polski akcent – Andrzej Pitrus

58 Gwiazdy: Idris Elba. Przyczajony tygrys – Joanna Łuniewicz

63 Nie tylko Warszawa. Jak miasta i regiony produkują polskie filmy – Natalia Stysło

POMIĘDZY

68 Ujęcie / Przeciwujecie: Dobre filmy o złych zakończeniach

72 Felietony

HISTORIA / TEORIA

74 Kino japońskie i kolonializm – Krzysztof Loska

80 Odkryte w archiwach – 1956: Zimowy zmierzch – Piotr Zwierzchowski

82 Piękny, zły i twardziel. Kirk Douglas w 100. rocznicę urodzin – Kamil Kalbarczyk

88 Nieobecna obecność Rolanda Barthes’a – Łucja Demby

MAŁE EKRANY

92 To nie telewizja, to Netflix – Dawid Rydzek

96 Pasiarze kontra reszta świata. The Expanse – Amelia Wichowicz

97 W Krainie Bogów. Noragami Aragato – Jakub Przybyło

98 Seks, groza i rzewne opowieści. Japońskie visual novels – Bartłomiej Schweiger

102 Przykro mi, Dave. Event[0] – Magdalena Cielecka

103 Powrót Lo Wanga. Shadow Warrior 2 – Marcin M. Chojnacki

NAPISY KOŃCOWE

104 Mapowanie kina: Madryt. Filmowa kraina Don Kichota – Kamila Żyto

112 Recenzje książek

117 Loża boczna

120 Krzyżówka

EKRANy 5(33) /2016 Nie-film

Tematem numeru jest nie-film. Artykuły poświęcamy praktykom współczesnej audiowizualności, które rozsadzają ciasną i coraz bardziej anachroniczną kategorię filmu i kina. Cyfryzacja, miniaturyzacja i wszechobecność mediów, dematerializacja filmu i pojawienie się wideoeseistyki, a także rozwój instalacji galeryjnych i cinematic VR.

Spis treści

NIE-FILM

Nie-film, nie-kino – Rafał Syska

11 W XXI wieku kino będzie jedną z form naszego życia! – wywiad z Thomasem Elsaesserem

14 Palimpsesty. Wideoeseistyka Kevina B. Lee – Paweł Biliński

20 Re-konstrukcje kina  Małgorzata Bugaj

24 Hybryda naszych czasów? Dokument interaktywny.– Paweł Sołodki

28 Pachnące parateksty – Amelia Wichowicz

30 O tym, jak babcia Helena wymyśliła (nie)kino – Andrzej Pitrus

34 Cinematic VR. Nowe stare medim – Jacek Nagłowski

 

ODKRYCIA

40 Śmierć Ludwika XIV – Rafał Syska

42 Zaproszenie – Piotr Mirski

43 Field Niggas – Konrad Gruca

44 Operacja Avalanche – Paulina Haratyk

45 Czarownica – Grzegorz Fortuna

46 Gwiazda szeptów – Jagoda Murczyńska

47 Madame Bovary – Ludwika Mastalerz

48 Toni Erdmann – Urszula Wolak

49 Marlon Brando o sobie – Bolesław Racięski

50 Remember – Krzysztof Loska

 

NOWE KINO

52 Cassavetes na Kickstarterze. Genealogia mumblecore – Justyna Kociszewska

57 Gwiazdy: Kristen Stewart. Mistrzyni dyskomfortu – Ewa Szponar

61 Signe Baumane: Nabazgrzę ci traumę – Barbara Szczekała

64 Nollywood. Egzotyczne imperium kina – Miłosz Stelmach

 

POMIĘDZY

70 Ujęcie / Przeciwujecie: Dobre filmy złych reżyserów

74 Felietony

 

HISTORIA / TEORIA

76 Glamour Janusza Majewskiego – Sebastian Jagielski

82 Odkryte w archiwach – 1946: Let There Be Light – Łukasz A. Plesnar

84 Od taumatropu do Olive Green. Historia kina interaktywnego – Zuzanna Skorczyk

 

MAŁE EKRANY

88 Diagramy a rzeczywistość. Badanie widowni seriali telewizyjnych – Małgorzata Major

94 Uciec, ale dokąd? Korzenie – Kaja Łuczyńska

95 Dziwowisko. Stranger Things – Bolesław Racięski

96 Cyfrowe déjà vu – Wojciech Sitek

102 Migawki z rewolucji. 1979 Revolution: Black Friday – Piotr Sterczewski

103 Jelenie we mgle. Deer Man – Justyna Janik

 

NAPISY KOŃCOWE

104 Mapowanie kina: Budapeszt. Filmowa rapsodia – Miłosz Stelmach

112 Recenzje książek

117 Loża boczna

120 Krzyżówka

EKRANy 3-4 (31-32)/2016 Cyfrowe aktorstwo

Współczesne oblicza aktorstwa filmowego

Spis treści

TEMAT NUMERU: CYFROWE AKTORSTWO
4 Technologia odwraca nas od siebie | rozmowa z Jerzym Trelą
8 Czyny mówią głośniej niż słowa. Pisanie o aktorstwie | Kent Jones
14 Aktor poza srebrnym ekranem | Marta Cebera
18 Aktorzy grają aktorów
22 W pogoni za cieniem. Teorie filmowego aktorstwa | Kamil Kalbarczyk

ODKRYCIA
30 Rycerz pucharów | Rafał Syska
32 Manifesto | Andrzej Pitrus
33 Homo sapiens | Maciej Peplinski
34 Projektantka | Joanna Łuniewicz
35 Homme Less | Konrad Gruca
36 Jauja | Bolesław Racięski
37 Nieprawnie | Sebastian Smoliński
38 Korporacja | Jakub Przybyło

NOWE KINO
40 Droga Smoka. Chiński przemysł filmowy | Maja Korbecka
46 Gwiazdy: Channing Tatum. Miś XXL | Joanna Łuniewicz
50 Postmodernistyczna symfonia filmu | Michał Zdunik
54 Jestem dla siebie wyrozumiały | rozmowa z Willemem Dafoe
58 Brud na soczewce | Florian Krautkrämer

POMIĘDZY
64 Ujęcie / Przeciwujęcie: Seryjne samobójstwa
68 Felietony

HISTORIA / TEORIA
70 Amatorskie kluby filmowe. Zapomniany fenomen PRL ‑u | Paulina Haratyk
76 Maski Conrada Veidta | Wojciech Świdziński
82 Odkryte w archiwach | 1936:
Przyszłość, która (nie) nadeszła. Rok 2000 / Rzeczy, które nadejdą | Michał Lesiak
84 Aktorzy psychologiczni. Trzy interpretacje Systemu | Kamila Kołacz
90 „Variety”. Kronika Hollywood | Konrad Gruca
95 Powróćmy jak za dawnych lat. Polskie kino muzyczne | Krzysztof Siwoń
99 Kontakt wzrokowy. Kino haptyczne | Marta Stańczyk

MAŁE EKRANY
104 Krzyczące dziewczyny. Slasher w serialu | Amelia Wichowicz
108 Seks po staroszkocku. Outlander | Joanna Łuniewicz
109 Złap mnie. Blef | Barbara Szczekała
110 Statyści w cyfrowych plenerach | Marcin Petrowicz
115 Opowieść bez słów. Hyper Light Drifter | Magdalena Cielecka
116 Pochwała destrukcji. Doom | Mateusz Felczak

NAPISY KOŃCOWE
118 Mapowanie kina: Zurych. W zwierciadle złotego oka | Iwona Aleksandra Hałgas
126 Recenzje książek
129 Loża boczna
132 Krzyżówka

EKRANy 2(30)/2016 Imperium Lyncha

Imperium Lyncha

Spis treści

Kino postlynchowskie – instrukcja obsługi

 Lynch kontra telewizja

 Brzmienie filmów Davida Lyncha 

 Lynch a sprawa polska

 Alicia Vikander – balerina ze stali

 Nowe kino Korei Południowej

 Zwiędłe canneńskie Palmy

 Jacques Rivette 

Nazistowska animacja

 O badaniach produkcyjnych

 Polityczna (nie)poprawność telewizji

 Nowa historia gier wideo?

 Mapowanie kina – Wiedeń

EKRANy 1(29)/2016 Postironia

Postironia

Spis treści

Rankingi 2015

 Postironia i film

 Nowe oblicze zombie horroru

 Zabójczyni Hou Hsiao-hsiena

 Wuxia pian

 Wywiad z Charliem Kaufmanem

 Wróblewski i Wajda

 Objazdowe kino w PRL-u

 Zbigniew Rybczyński

 Niezrealizowana Bestia w potrzasku Andrzeja Munka

 Jake Gyllenhaal

 Filmowe mapowanie Sztokholmu

EKRANY nr 6(28)/2015 Moda na film niemy

Tematem numeru 6(28)/2015 Ekranów jest moda na film niemy.

Spis treści

Użyteczność starego kina

Guy Maddin

New Silent Cinema

Głuche kino

Nowe polskie kino przedwojenne

Homar i Jorgos Lantimos

Alfabet Chantal Akerman

Wywiad z Jia Zhang-ke

Frank Sinatra

Teoria Filmu Stanleya Cavella

Niezrealizowane projekty Michelangelo Antonioniego

Aktorski portret Niny Hoss

Mapowanie kina: Amsterdam

EKRANy 5(27)/2015 Depresja w kinie

 

Depresja w kinie

Spis treści

Depresja w kinie

Cyfrowe demony codzienności

Komizm i paradepresja

Smutek jako forma

Dźwięki zza kadru

Nowe kino meksykańskie

Wywiad z Marcinem Wroną

Afroamerykanki za kamerą

Reżyserki z Japonii

Gadżety kinofila

Antybohaterki w neoserialach

Polska szkoła growa?

Tom Hiddleston

Kostiumy żałobników

Mapowanie kina: Praga

EKRANy 3-4(25-26)/2015 Inwazja blockbusterów

Wysokobudżetowe kino widowiskowe

Spis treści

TEMAT NUMERU – BLOCKBUSTER
W szczękach rekina. Blockbuster, nowe Hollywood i cała reszta (Krzysztof Jajko)
Kino postfabularne i karnawał atrakcji (Barbara Szczekała)
Wybrańcy bogów są młodzi. Young-adult films (Joanna Łuniewicz)
Czas superbohaterów (Michał Lesiak)

ODKRYCIA I ZAPOWIEDZI
„Pan Turner” (Paweł Biliński)
„The Homesman” (Ireneusz Skupień)
„Victoria” (Miłosz Stelmach)
„Dziwny kolor łez twojego ciała” (Piotr Mirski)
„Do ciebie, Philipie” (Konrad Gruca)
„Znikające fale” (Łukasz Grela)
„Dama z Seulu” (Jakub Przybyło)
„Love and Mercy” (Adam Kruk)
„Starry Eyes” (Bolesław Racięski)

FILM NUMERU
Ludzka toaleta i stare koronki. The Duke of Burgundy (Konrad Gruca)
Gra pozorów Petera Stricklanda (Paweł Biliński)

FILM WSPÓŁCZESNY
Widmo krąży nad Hollywood. W poszukiwaniu cyfrowego rozwiązania (Roger Smith)
Tsukamoto: ciężki metal (Piotr Mirski)

WYWIAD
Jesteśmy krajem schizofreników – rozmowa z Aleksiejem Germanem Młodszym

HISTORIA KINA
André Cayatte i wiara w słowo (Alicja Helman)
Ruletka miłości. Pensjonat Mimoza (Rafał Syska)

TEORIA FILMU
Zmysłowa teoria kina. Vivian Sobchack i sensous theory (Marta Stańczyk)

PROJEKT: NOWA KINOFILIA
Kreatywna kinofilia (Małgorzata Radkiewicz)

SERIALE I GRY WIDEO
Cierpienia reżysera seriali (Dawid Rydzek)
Skąd się biorą prawnicy. „Belter Call Saul” (Bolesław Racięski)
Bracie – trzymaj się z daleka. „Bloodline” (Patrycja Włodek)
Stawka większa niż gra (Mateusz Felczak)
Pytania do Elohim. „Talos Principle” (Marcin Petrowicz)
W krainie pokory. „Ori and the Blind Forest” (Izabela Pamuła)

CYKLE
Jenny Holzer: nie chcę tego, czego chcę (Andrzej Pitrus)
Cena barykady. Janusz Morgenstern w drodze do debiutu (Bartosz Filip)
Jessica Chastain. Supernova w stylu starego Hollywood (Patrycja Włodek)
Trykot mocy (Joanna Łuniewicz)

MAPOWANIE KINA
Kinofil w Paryżu (Tadeusz Lubelski)

KSIĄŻKI
Anna G. Piotrowska, „O muzyce i filmie. Wprowadzenie do muzykologii filmowej” (Iwona Sowińska)
Jakub Majmurek, Łukasz Ronduda (red.), „Kino -sztuka. Zwrot kinematograficzny w polskiej sztuce współczesnej” (Rafał Syska)

CZASOPISMA
„Film Comment”, „CinemaScope”

EKRANy 2(24)/2015 Orson Welles

6 maja 2015 roku przypada setna rocznica urodzin Orsona Wellesa, twórcy konsekrowanego przez krytyków filmowych jako reżysera największego dzieła w historii kinematografii, a przynajmniej najważniejszego debiutu wszech czasów. „Zaczynałem na szczycie, by potem już tylko piąć się na dno” – mawiał Orson Welles, może bardziej słynny i legendarny niż wielki i artystycznie spełniony. Okrągła rocznica jest dla nas okazją do powrotu do jego filmów, unikając laurki i wędrując po marginaliach jego twórczości – tak dobrze znanej, że zamienionej już w serię martwych komunałów. Welles to bowiem nie tylko „Obywatel Kane”, ale też bufonada i mitomania, reklamy wina i próżność sybaryty. Ileż było w jego karierze niespełnień, straconych szans i projektów niedokończonych? Tak wiele, że chyba one były celem udręczonego artysty, który nudził się światem i wolał stać się demiurgiem własnego.

Spis treści

ODKRYCIA I ZAPOWIEDZI
„Pod elektrycznymi chmurami” (Miłosz Stelmach)
„Krew” (Andrzej Pitrus)
„Eisenstein w Guanajuato” (Maciej Peplinski)
„Martwe godziny” (Bolesław Racięski)
„Berserk” (Łukasz Grela)
„Zabawmy się w piekle” (Jakub Przybyło)
„Hungry Hearts” (Adam Kruk)
„National Gallery” (Konrad Gruca)
„Słowacja 2.0” (Maciej Gil)
„Ixcanul” (Diana Dąbrowska)
„Hotel miłości” (Jakub Przybyło)
„Erbarme Dich – Historie pasyjne” (Krzysztof Siwoń)
„Salma” (Marta Bałaga)

FILM NUMERU
Co jest, doktorku? „Wada ukryta” (Piotr Mirski)
Ameryka to styl. Paul Thomas Anderson (Barbara Szczekała)

FILM WSPÓŁCZESNY
Taniec z rzeczywistością. Najnowsze kino chilijskie (Magdalena Bartczak)
„Nie robię filmów o ofiarach”– rozmowa z Kim Longinotto (Marta Bałaga)

PROJEKT: NOWA KINOFILIA
Kinofilia – ucieczka od teorii (Marcin Pieńkowski)

HISTORIA KINA
„Variété” (Grażyna Stachówna)
Filmoznawcze debiuty (Alicja Helman)

SERIALE I GRY WIDEO
„Vogue” kontra „dude” (Małgorzata Major)
Żółto to widzę. „Utopia” (Amelia Wichowicz)
Pieśń o Galavancie. „Galavant” (Michał Lesiak)
Wirtualny realizm gier (Marcin Petrowicz)
Urok śmierci na morzu. „Sunless Sea” (Piotr Sterczewski)
Efekt nastolatki. „Life Is Strange” (Mateusz Felczak)

MEDIA
Zawłaszczenie filmu. Kanibalizm w sztuce (Rafał Syska)

CYKLE
Media art – Krzysztof Wodiczko: sztuka pozwala mówić (Andrzej Pitrus)
Niezrealizowane filmy – Sny o potędze. Welles w jądrze ciemności (Piotr Mirski)
Gwiazdy – James McAvoy: Czarujący everyman (Ewa Szponar)

MAPOWANIE KINA
Rzymskie wakacje (Piotr Zwierzchowski)

KSIĄŻKI
Małgorzata Flig, „Mitotwórcza funkcja kina i literatury w kulturze stalinowskiej lat 30. XX wieku” (Joanna Wojnicka)
Monika Talarczyk-Gubała, „Wanda Jakubowska od nowa” (Tadeusz Lubelski)

CZASOPISMA
„Film Comment”, „CinemaScope”

EKRANy 1 (23)/2015 Animowany Świat

TEMAT NUMERU – ANIMOWANY ŚWIAT

Spis treści

TEMAT NUMERU – ANIMOWANY ŚWIAT
Twórczy chaos. Pełnometrażowy film animowany w XXI wieku (Paweł Sitkiewicz)
Film animowany czy sztuka animacji (Marcin Giżycki)
Animacja w czasach cyfryzacji – debata z twórcami animacji (Kamila Kołacz, Tomasz Lasek)
A jak animacja, A jak autentyzm (Maciej Stasiowski)
Niepokorne kreskówki pokolenia MTV (Sebastian Jakub Konefał)
Totalne poruszenie. Współczesna animacja w Polsce (Iwona Hałgas, Mariusz Frukacz)
Wypełnianie białych plam (Paweł Sitkiewicz)

ODKRYCIA
„Coś za mną chodzi” (Piotr Mirski)
„Zazdrość” (Konrad Gruca)
„Magiczna dziewczyna” (Ewa Szponar)
„Timbuktu” (Urszula Wolak)
„Białe noce listonosza Aleksieja Triapicyna” (Piotr Czerkawski)
„Phoenix” (Adam Kruk)
„Biała śmierć” (Magdalena Bartczak)
„Kamienie w kieszeniach” (Barbara Szczekała)
„The Stone Roses: Made of Stone” (Adam Kruk)
„Plemię” (Maciej Gil)
„Pod ochroną” (Tadeusz Lubelski)

FILM NUMERU
Przezwyciężyć samotność. „Dwa dni, jedna noc” (Alicja Helman)
Alfabet braci Dardenne (Lucyna Adamska)

FILM WSPÓŁCZESNY
Dziwnie, dziwniej, najdziwniej. Jonathan Glazer (Piotr Mirski)

WYWIAD
Punk’s not dead – rozmowa z Ryszardem „Tymonem” Tymańskim (Robert Skowroński)

HISTORIA KINA
Wszystkie kaptury Ku-Klux-Klanu. W stulecie „Narodzin narodu” (Rafał Syska)
Stworzeni dla siebie. Fuller – Bresson (Howard Hampton)
„Assunta Spina” (Joanna Wojnicka)

PROJEKT: NOWA KINOFILIA
Nie wychodząc z domu (Marcin Adamczak)

SERIALE I GRY WIDEO
Zawód: showrunner (Dawid Rydzek)
Wiedźma z Maine. „Olive Kitteridge” (Grażyna Stachówna)
Zjedz mnie, jeśli potrafisz. „Atak Tytanów” (Jakub Przybyło)
Machinima. Gra wideo jako plan filmowy (Piotr Sterczewski)
„This War of Mine” (Marcin Petrowicz)
„Dragon Age: Inkwizycja” (Mateusz Felczak)

CYKLE
Media art – Roy Ascott. Sztuka jest teorią (Andrzej Pitrus)
Niezrealizowane filmy – „Przygody Harry’ego Dicksona” Alaina Resnais (Tadeusz Lubelski)
Gwiazdy – Mia Wasikowska. W kinie, czyli w krainie czarów (Ewa Szponar)
Feelmoda – Garderoba, czyli dom lalki (Joanna Łuniewicz)

FESTIWALE
Etiuda&Anima
Watch Docs

MAPOWANIE KINA
Minione podziały. Kinofilski przewodnik po Berlinie (Maciej Peplinski)

KSIĄŻKI
Elżbieta Durys, „Amerykańskie popularne kino policyjne w latach 1970–2000” (Michał Lesiak)

CZASOPISMA
„Film Comment”, „CinemaScope”

EKRANy 6(22)/2014 CCTV - w więzieniu inwigilacji

Wraz z rozbudową sieci CCTV zwiększa się poziom naszego bezpieczeństwa, ale również zakres inwigilacji i podglądania. Skanery na lotniskach zdzierają z nas bieliznę, kamery monitoringu likwidują ostatnie białe plamy niewidzialności, a sterujący ekranami człowiek zastępowany jest przez analizujący dane system. Temat najnowszego numeru „EKRANów” ulokowaliśmy na pograniczu filmoznawstwa i teorii mediów. W cyklu artykułów analizujemy to, co najistotniejsze w tej kwestii: zarówno nowe praktyki odbiorcze widzów, otoczonych przez rozmaite ekrany, wyświetlacze i kamery, jak i rosnącą sposobność autorejestracji. Życzymy pouczającej lektury!

Spis treści

TEMAT NUMERU – CCTV: W WIĘZIENIU INWIGILACJI
Drugie oko cyklopa. CCTV w kinie (Maciej Stasiowski)
Gdy kino ukrywa kamerę (Barbara Szczekała)
Jak stać się niewidzialnym? Sztuka wobec inwigilacji (Ewa Wójtowicz)
Prosto w twarz (Rafał Syska)

ODKRYCIA
„Taniec rzeczywistości” (Piotr Mirski)
„Obłęd” (Rafał Syska)
„Blind” (Konrad Gruca)
„L jak laba“ (Paweł Biliński)
„Węzeł diabła” (Ireneusz Skupień)
„Kanibal” (Marta Stańczyk)
„Złota klatka” (Magdalena Bartczak)
„Jeżeli nadejdzie jutro” (Amelia Wichowicz)
„The Stone Roses: Made of Stone” (Adam Kruk)
„Whiplash” (Michał Lesiak)

FILM NUMERU – „ZŁOTY BÓG”
Z psami na barykady (Tadeusz Lubelski)
Orbáno-kino (Rafał Syska, Michał Lesiak)

WYWIAD
Festiwale mam we krwi – rozmowa z Michałem Oleszczykiem (Marcin Mindykowski)

FESTIWALE
Najdziwniejszy festiwal świata (Roman Husarski)

FILM WSPÓŁCZESNY
Labirynt uczuć Eugène’a Greena (Rafał Syska)
Smutek tropików. Kino Lava Diaza (Magdalena Bartczak)

HISTORIA KINA
„Triumfujący szatan” (Joanna Wojnicka)

MAPOWANIE KINA
Londyn w powiększeniu (Małgorzata Pawłowska)

PROJEKT: NOWA KINOFILIA
Kinofilia, czyli wszystko, na co niebo pozwoli (Nico Baumbach)

SERIALE I GRY WIDEO
Chory ze skalpelem (Bolesław Racięski)
Żadnej klauzuli sumienia – „The Knick” (Barbara Szczekała)
Na miejscach zbrodni – „Zaginięcie Ethana Cartera” (Marcin Petrowicz)
Atomowi strażnicy Teksasu – „Wasteland II” (Mateusz Felczak)

CYKLE
Media art – Ars Electronica 2014 (Andrzej Pitrus)
Media art – Stelarc. Wobec zdezaktualizowanego ciała (Andrzej Pitrus)
Niezrealizowane filmy – „Władca Pierścieni” Johna Boormana (Miłosz Stelmach)
Gwiazdy – Daniel Brühl: etatowy Europejczyk (Ewa Szponar)
Feelmoda – Przełamując Nową Falę (Joanna Łuniewicz)

KSIĄŻKI
Tadeusz Lubelski (red.), „Od Mickiewicza do Masłowskiej. Adaptacje filmowe literatury polskiej” (Iwona Kolasińska –Pasterczyk)
Ira Jaffe, „Slow Movies: Countering the Cinema of Action” (Miłosz Stelmach)

CZASOPISMA
„Film Comment”, „CinemaScope”

EKRANy 5(21)/2014 Wielkie wojny

Film zawsze był obok wojny lub w jej środku, służył reporterom frontowym, pozwalał rejestrować zbrodnie, wspierał propagandę i podnosił morale narodu. W najnowszym numerze „EKRANów” tropimy filmowe ślady wojennych konfliktów. Przyglądamy się zarówno kanonicznym konwencjom frontowych historii, jak i najnowszym wariantom ich obrazowania. Współcześnie definicja wojny uległa bowiem rozbiciu: stała się grą, traumą bądź zautomatyzowaną rozgrywką robotów. Filmy poświęcone tym tematom fascynują i przerażają, nigdy nie pozostawiają jednak widzów obojętnymi.

Spis treści

TEMAT NUMERU – WIELKIE WOJNY
Filmowa Wielka Wojna (Michał Lesiak)
Znamię wojny (Adam Garbicz)
Przyjemność walki. O wojnie w grach wideo (Piotr Sterczewski)
Plastikowe żołnierzyki i nuklearne fanfary (Piotr Mirski)

ODKRYCIA I ZAPOWIEDZI
„Trudno być bogiem” (Miłosz Stelmach)
„Mały Quinquin” (Paweł Biliński)
„Brakujące zdjęcie” (Magdalena Bartczak)
„Wędrówka na Zachód” (Sławomir Wasiński)
„Złe gliny” (Pitro Mirski)
„Powrót do domu” (Alicja Helman)
„Grupa Wschód” (Jakub Popielecki)
„Owca” (Rafał Syska)
„Tosty po meksykańsku” (Bolesław Racięski)
„Lewiatan” (Krzysztof Siwoń)

FILM NUMERU
Z życia marionetek – „Zimowy sen” (Ewa Szponar)
Prowincja i melancholia. Nowe kino tureckie (Miłosz Stelmach)

KINO WSPÓŁCZESNE
Nowe kino powstańcze? (Barbara Szczekała)

HISTORIA FILMU
Nie tylko węże i pogrzeby – kino szerokoekranowe (Iwo Sulka)
The Look – Lauren Bacall (Patrycja Włodek)
„Od Mayerlingu do Sarajewa” (Alicja Helman)

ANIMACJA I DOKUMENT
W pogoni za niemożliwym. Niekonwencjonalne techniki animacji (Paweł Sitkiewicz)
Maszyny widzenia. Obraz wojny Haruna Farockiego (Bartosz Zając)

TEORIA FILMU
Kino poza czasem (Kuba Mikurda)

FESTIWALE
Pięć Smaków – Thunska Pansittivorakul: twórca bezczelny (Jagoda Murczyńska)

SERIALE I GRY WIDEO
Strach za pensa – „Penny Dreadful” (Amelia Wichowicz)
Kijek na cenzorów – „South Park: Kijek prawdy” (Michał Lesiak)
Czarnolas po apokalipsie – „Darkwood” (Mateusz Felczak)

CYKLE
Media-art – Joan Jonas: szukam struktury (Andrzej Pitrus)
Niezrealizowane filmy – „Diuna” Jodorkowsy’ego (Tycjan Gołuński)
Gwiazdy – Charlotte Gainsbourg: nieśmiała prowokatorka (Ewa Szponar)
Feelmoda – Czarne słońca o złamanych promieniach (Joanna Łuniewicz)

KSIĄŻKI
Konrad Klejsa, Magdalena Saryusz-Wolska (red.), „Badanie widowni filmowej. Antologia przekładów” (Rafał Syska)

CZASOPISMA
„Film Comment”, „CinemaScope”, „Sight & Sound”

EKRANy 3-4 (19-20)/2014 Art-hard core

Podobno aby zrozumieć, czym jest porno, najlepiej zobaczyć je na własne oczy. Dziś jest to możliwe nie tylko za pośrednictwem przemysłu pornograficznego, lecz także w nurtach kina artystycznego. O porno rozbijały się największe kampanie cenzorskie, wojna z pornografią napędzała amerykański feminizm, zakaz rozpowszechniania hard core’u i trzymanie w ryzach obrazów seksu służyły w różnych okresach właściwie wszystkim. Historia porno jest niezwykła, pełna heroin i bohaterów. Opowiada o niej i Jakub Dymek w wędrówce po przeszłości hard core’u, i autorki tekstów historycznych o „Głębokim gardle” oraz Tinto Brassie.

Spis treści

TEMAT NUMERU – ART-HARD CORE
Co widać? Porno story (Jakub Dymek)
„Głębokie gardło”. Hardcore’owa rewolucja? (Patrycja Włodek)
Tinto Brass – Fellini różowego kina (Amelia Wichowicz)
Sex shop kinofilia (Joanna Łuniewicz)
Art-hard core (Rafał Syska)

ODKRYCIA I ZAPOWIEDZI
„Serbski film” (Andrzej Pitrus)
„About Cherry” (Barbara Szczekała)
„Paryż Rohmera” (Gabriel Krawczyk)
„Exhibition” (Konrad Gruca)
„Nowa Warszawa“ (Tadeusz Lubelski)
„Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy? (Piotr Mirski)
„Powrót do Homs” (Maciej Peplinski)
„Let the Fire Burn” (Bartosz Kazana)
„Kłamstwa Armstronga” (Paweł Biliński)
„Trzeci brzeg” (Ewa Szponar)
„Szczęśliwy, kto jest inny” (Adam Kruk)
„Wędrowiec” (Amelia Wichowicz)
„Short Peace” (Maciej Stasiowski)

FILM NUMERU
„Boyhood” (Miłosz Stelmach)
Kino radykalnego dojrzewania (Miłosz Stelmach)

KINO WSPÓŁCZESNE
Dzieci ulicy. O filmach Jamesa Graya (Paweł Biliński)
Fandom – historia miłosna (Małgorzata Pawłowska)
(Kocham te) ślady zużycia. Powrót kaset wideo, czyli To żyje! (Maciej Stasiowski)

HISTORIA KINA
Kino ekstazy. Ken Russell (Piotr Mirski)
Emancypantki (Bartosz Kazana)
„Yoshiwara” (Alicja Helman)

WYWIADY
Bela Tarr (Miłosz Stelmach, Maciej Peplinski)
Bahman Ghobadi (Kamila Kołacz, Tomasz Lasek)

DOKUMENT
Historie rodzinne (Gabriela Sitek)

TEORIA FILMU
Strefy erogenne kina (Joanna Chludzińska)

SERIALE I GRY WIDEO
Strach i pożądanie – „Upadek” (Patrycja Włodek)
Zło odbija się w lustrze – „Fargo” (Bartosz Staszczyszyn)
Rodzina jako zbiór wyborów – „The Novelist” (Piotr Sterczewski)

CYKLE
Media-art: Martha Rosler: gender i jak się przed tym nie bronić? (Andrzej Pitrus)
Niezrealizowane filmy: „The Defective Detective” Terry’ego Gilliama (Maciej Stasiowski)
Gwiazdy: Szarlataneria Jamesa Franco (Ewa Szponar)
Feelmoda: Nowe szaty królowej (Joanna Łuniewicz)

KSIĄŻKI
Piotr Zwierzchowski, Dominik Wierski (red.), „Kino, którego nie ma” (Miłosz Stelmach)

CZASOPISMA
„Film Comment”

Ekrany 2(18) / 2014 Stanley Kubrick

Stanley Kubrick

Spis treści

TEMAT NUMERU – STANLEY KUBRICK
Kubrick w Krakowie (Rafał Syska)
Artysta wiecznie żywy – rozmowa z Christiane Kubrick i Janem Harlanem (Artur Piskorz)
Portret artysty z czasów młodości (Artur Piskorz)
Narodziny kina z ducha muzyki (Krzysztof Siwoń)
Odliczanie do zagłady (Michał Lesiak)
Cienka czerwona linia. O szaleństwie u Kubricka (Piotr Mirski)
Żegnaj, laleczko! (Piotr Czerkawski)
Język opresji i opresja języka (Miłosz Stelmach)
Kubrick a sprawa polska (Mateusz Katner)
Pokój 237 jest pusty (Andrzej Pitrus)

ODKRYCIA I ZAPOWIEDZI
„Panie i panowie: ostatnie cięcie” (Miłosz Stelmach)
„Czyż nie są oni święci?” (Piotr Mirski)
„Droga krzyżowa” (Maciej Peplinski)
„Wszystko, co ważne, minęło” (Paweł Świerczek)
„Zabić Oswalda” (Bartosz Kazana)
„’71” (Ludwika Mastalerz)
„Nina” (Maciej Stasiowski)
„Cieniste dni” (Magdalena Bartczak)
„Oh, Boy!” (Piotr Czerkawski)

FILM NUMERU
Świętość w cierpieniu. „Camille Claudel, 1915” (Maciej Bobula)
Twarze Bruno Dumonta (Rafał Syska)

KINO WSPÓŁCZESNE
Wnętrza. Kino utracone i postkino (Chris Petit)
Arabskie noce i dnie (Jan Topolski)

HISTORIA KINA
Przypowieści Tengiza Abuładze (Joanna Wojnicka)
„Mały pokoik od tyłu” (Bartosz Kazana)
„Złodziej z Bagdadu” (Krzysztof Loska)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Piotr Mirski

TEORIA FILMU
Czasotrwanie. Moda na Gilles’a Deleuze’a (Rafał Syska)

SERIALE I GRY WIDEO
Southern noir – „Detektyw” (Patrycja Włodek)
„Come play with us”, czyli gramy w Kubricka (Mateusz Felczak)

FESTIWALE
Transmediale (Joanna Chludzińska)

CYKLE
Takahiko iimura: odbite obrazy (Andrzej Pitrus)
„Jezus” – projekt Carla Theodora Dreyera (Tadeusz Szczepański)
Juno Temple: zawodowa outsiderka (Ewa Szponar)
Kotka w butach (Joanna Łuniewicz)

KSIĄŻKI
Małgorzata Major, Justyna Bucknall-Hołyńska (red.), „Władcy torrentów. Wokół angażującego modelu telewizji” (Bartosz Staszczyszyn)

CZASOPISMA
„Film Comment”, „Sight & Sound”, „Cinema Scope”

EKRANy 1(17)/2014 Nowe narracje

Tematem pierwszego numeru „EKRANów” w 2014 roku są przemiany we współczesnej narracji filmowej, na czele z dominującym modelem opowiadania w ostatnich 20 latach, czyli „narracją schizofreniczną” – obecną już nie tylko na gruncie filmów awangardowych i artystycznych, lecz również mainstreamowych. W cyklu artykułów poświęconych temu zjawisku – m.in. w rozmowie z teoretykiem filmu i kognitywistą, Jackiem Ostaszewskim oraz w tekście Barbary Szczekały o tzw. mózgotrzepach i puzzle films – przyglądamy się temu zjawisku w szerokim ujęciu. Najważniejsze pytanie, które stawiamy, to: czy narracja niewiarygodna, paranoiczna i schizofreniczna stanowiła najlepszy kod opisu naszej rzeczywistości, a jeśli tak, to czego metaforą jest wieszczona właśnie epoka narracji autystycznej?

Spis treści

Pierwsza dziesiątka 2013

TEMAT NUMERU
Labirynty naszych światów – rozmowa z Jackiem Ostaszewskim (Rafał Syska)
Mózgotrzepy i puzzle, czyli jak współczesne kino gra z widzem (Barbara Szczekała)
Metoda i szaleństwo. O narracjach paranoicznych (Piotr Mirski)
Wyzwolenie kina. Narracja w Slow Cinema (Miłosz Stelmach)
Opowiem ci, co zrobiłeś. Głos w grach wideo (Tomasz Z. Majkowski)

ODKRYCIA I ZAPOWIEDZI
„Ucieczka od jutra” (Piotr Mirski)
„Ostatni sprawiedliwy” (Tadeusz Lubelski)
„Lewiatan” (Ludwika Mastalerz)
„Ostatnia miłość pana Morgana” (Bartosz Kazana)
„Taniec Delhi” (Miłosz Stelmach)
„Locke” (Michał Lesiak)
„Co jest grane, Davis?” (Piotr Czerkawski)
„Nieznajomy nad jeziorem” (Marta Maciejewska)

FILM NUMERU
Czy androidy śnią o elektrycznych walentynkach: „Ona” (Joanna Łuniewicz)
Science non-fiction dnia codziennego (Marcin Petrowicz)

PORTRETY
Niech żyje Meksyk. Kino Amata Escalante (Bolesław Racięski)

KINO WSPÓŁCZESNE
Mozaikowy ekran, czyli cyfrowy split screen (Rafał Syska)

HISTORIA KINA
Nowa Historia Filmu, Nowa Historia Kina, cz. 2 (Michał Pabiś-Orzeszyna)
Cyfrowe archiwa: „Nosferatu” F.W. Murnaua (Krzysztof Loska)
Kino zza zamkniętych drzwi: filmy północnokoreańskie (Filip Nowak)
Trójkąt z eskadrą w tle: „Załoga” A. Litvaka (Maciej Gil)
Lee Marvin w 90. rocznicę urodzin (Brynn White)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Piotr Mirski

SERIALE I GRY WIDEO
Kto się boi Jessiki Lange?: „American Horror Story” (Amelia Wichowicz)
Interaktywne kino, czyli co pozostawia po sobie 2013 rok (Andrzej Pitrus)
Nie-horror, punk rock i nastoletnia miłość: „Gone Home” (Piotr Sterczewski)

CYKLE
Bill Viola: Zanurzony (Andrzej Pitrus)
Pearl Harbor według Kurosawy (Krzysztof Loska)
Tom Hardy – mężczyzna w ogniu (Patrycja Włodek)
Żurnal z Lothlórien (Joanna Łuniewicz)

KSIĄŻKI
Sebastian Jagielski, „Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie fabularnym” (Patrycja Włodek)
Piotr Kletowski, „Pier Paolo Pasolini – twórczość filmowa” (Piotr Czerkawski)

CZASOPISMA
„Cahiers du Cinéma”, „Little White Lies”, „Little White Lies”, „Sight & Sound”

EKRANy 6(16)/2013 Kolor w kinie

Kolor stał się w ostatnich latach jednym z najbardziej precyzyjnie kształtowanych środków filmowego wyrazu. A jednak – jak przekonuje Paweł Świerczek w otwierającym numer artykule – wpadliśmy w zły nawyk ignorowania barwy. Zazwyczaj zwracamy na nią uwagę jedynie, gdy wykorzystywana jest w ekstremalny sposób, nie zwracając uwagi na jej subtelne odcienie i symbolikę. W najnowszym numerze „EKRANów” pokazujemy kolor z różnych perspektyw, wskazując na jego rosnące znaczenie. O aspekcie technologicznym opowiada m.in. Sławomir Idziak w przeprowadzonym specjalnie dla nas wywiadzie. Adam Garbicz opisuje barwne debiuty mistrzów – zarówno zagranicznych, jak i polskich. Funkcji koloru przyglądamy się również w kontekście kina gatunku – konkretnie włoskich horrorów giallo – a także produkcji telewizyjnych i gier wideo.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Wszystkie kolory kina (Paweł Świerczek)
Barwne debiuty mistrzów (Adam Garbicz)
Operatorskie kaskaderstwo – rozmowa ze Sławomirem Idziakiem (Anna Kurda, Małgorzata Pawłowska)
Wszystko dla czerwieni (Ludwika Mastalerz)
Odcienie szklanego ekranu (Bartosz Staszczyszyn)

ODKRYCIA I ZAPOWIEDZI
„Upstream Color” (Ewa Szponar)
„The Zero Theorem” (Piotr Czerkawski)
„Kryształowa wróżka” (Piotr Mirski)
„Jak dziwnie nazywać się Federico” (Adam Kruk)
„W innym kraju” (Magdalena Bartczak)
„Godziny otwarcia” (Maciej Stasiowski)
„Biała Afryka” (Łukasz Ziomek)
„Za wzgórzem” (Marta Stańczyk)
„Ginger i Rosa” (Amelia Wichowicz)
„Papusza” (Tadeusz Lubelski)

FILM NUMERU
„Wielki Liberace” (Błażej Hrapkowicz)
Być (prawie) jak Paderewski (Iwona Sowińska)

PORTRETY
Ben Wheatley po drugiej stronie lustra (Ludwika Mastalerz)

HISTORIA KINA
Holokaust-kicz (Bartosz Kwieciński)
Nowa Historia Filmu, Nowa Historia Kina (Michał Pabiś-Orzeszyna)
Cyfrowe archiwa (Krzysztof Loska)
Między propagandą a rozrywką. Kryminalne seriale PRL-u (Robert Dudziński)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Piotr Mirski

WYWIADY
Metafora szczęścia – rozmowa z Tomaszem Wasilewskim (Małgorzata Steciak)
Morena transmedialna – rozmowa z Peterem Greenawayem (Maciej Stasiowski)

TEORIA FILMU
Odwieczny temat: adaptacje (Alicja Helman)

SERIALE I GRY WIDEO
Z więzieniem im do twarzy (Patrycja Włodek)
Podążaj za czerwonym królikiem, czyli kolor w grach (Piotr Sterczewski)
Nostalgiczna karta: „Card Hunter” (Mateusz Felczak)

CYKLE
Wold Vostell: wszystko jest już zniszczone… (Andrzej Pitrus)
„Aryjskie papiery”, czyli Kubrick o Zagładzie (Artur Piskorz)
Jennifer Lawrence: Joanna d’Arc XXI wieku (Ewa Szponar)
Halki sfinksa salonowego (Joanna Łuniewicz)

KSIĄŻKI
Iwona Sowińska, „Chopin idzie do kina” (Łucja Demby)
Jeffrey Ruoff (red.), „Coming Soon to a Festival Near You: Programming Film Festivals” (Mirosław Przylipiak)
André Gaudreault, „Film and Attraction: From Kinematography to Cinema” (Michał Pabiś-Orzeszyna)

CZASOPISMA
„Cahiers du Cinéma”, „Film Comment”, „Cargo”

EKRANy 5(15)/2013 Audio-kino

Na akustykę filmową składa się zarówno słowo mówione, muzyka i dźwięki, jak również – w konsekwencji – milczenie i cisza. To zagadnienie niezwykle obszerne i skomplikowane, zaś język analizy dźwięku jest trudny, opisowy, pełen metafor i metonimii. Mimo to w najnowszym numerze „EKRANów” podjęliśmy próbę opisu filmowej akustyki, przyglądając się jej w rozmaitych ujęciach. Otwierający cykl artykułów tekst Jana Topolskiego stanowi wprowadzenie do tematu dźwięku we współczesnym kinie artystycznym ze szczególnym uwzględnieniem jego przestrzenności. W kolejnych artykułach przywołujemy m.in. wybitnych kompozytorów współczesnego kina – Alberto Iglesiasa, autora muzyki do filmów Pedra Almodóvara, oraz Ernsta Reijsegera, znanego ze współpracy z Wernerem Herzogiem. Osobne teksty poświęciliśmy przeglądowi najbardziej znaczących filmowych rejestracji koncertów oraz fenomenowi rockowych show. Polecamy również artykuł Macieja Stasiowskiego o sztuce teledysku, prezentujący to zjawisko nie tylko w aspekcie historycznym.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Taktyka powolności i ciszy (Jan Topolski) Alberto Iglesias – nadworny kompozytor don Pedra (Grażyna Stachówna)
Wzniosłość i groza. Muzyczny świat Wernera Herzoga (Andrzej Gryz)
Na żywo, w twoim salonie (Bartosz Kazana, Maciej Stasiowski)
Fotofonia. Interaktywne i pełnometrażowe teledyski (Maciej Stasiowski)
Zobaczyć muzykę, czyli rock na scenie (Andrzej Pitrus)

ODKRYCIA
„Wielka piękność” (Adam Kruk), „Młoda i ładna” (Piotr Czerkawski), „Maniak” (Piotr Mirski), „Excision” (Amelia Wichowicz), „Norte, koniec historii” (Magdalena Bartczak), „Paradżanow” (Maciej Gil), „Uwiedź i porzuć” (Miłosz Stelmach), „Bernie” (Michał Lesiak), „Lista płatnych zleceń” (Marcin Zembrzuski)

FILM NUMERU
Wampiryczni kochankowie – „Only Lovers Left Alive” (Urszula Lipińska)
Pamiętniki nastoletnich wegetarian (Joanna Łuniewicz)

KINO WSPÓŁCZESNE
Pedro Costa – Sztuka znikania (Magdalena Bartczak)
Traumy japońskiego kina. Rozmowa z Krzysztofem Loską (Jakub Przybyło)

HISTORIA KINA
Split screen – historia rozbitego świata (Rafał Syska)
Maratończyk – Alexander Kluge (Thomas Elsaesser)
Odkryte w archiwach – „Dom” (Jakub Przybyło)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski, Piotr Mirski

ZABIĆ BOBRA
Nic nie rozumiem – rozmowa z Janem Jakubem Kolskim (Michał Dondzik)
Film, którego nie ma (Grażyna Stachówna)

DOKUMENT
Ćwiczenia dialogowe – „Ojciec i syn”, „Ojciec i syn w podróży” Marcela i Pawła Łozińskich (Piotr Pławuszewski)

TEORIA FILMU
Od poradników po narracje prowincjonalne. Krótki przewodnik po piśmiennictwie o muzyce filmowej (Iwona Sowińska)

SERIALE
Stary znajomy w nowej skórze – „Endeavour” (Bartosz Kazana)

GRY WIDEO
Powrót do lochów – „Neverwinter” (Mateusz Felczak)

CYKLE
John Baldessari: nigdy więcej nudnej sztuki (Andrzej Pitrus)
Życie Joanny d’Arc. Niezrealizowany scenariusz Gleba Panfiłowa (Joanna Wojnicka)
Mads Mikkelsen: czuły barbarzyńca / wrażliwy potwór (Ewa Szponar)
Deerstalker Mr Holmesa (Róża Kane)

FESTIWALE
Pięś Smaków – Tetsuya Nakashima: kalejdoskop odmienności (Jagoda Murczyńska)
Ars Independent – Edyp w poczekalni: Lior Shamriz (Paweł Świerczek)
Bill Viola w Blain|Southern (Andrzej Pitrus)

KSIĄŻKI
Alicja Helman, „Ścieżkami utraconego czasu. Twórczość filmowa Chena Kaige” (Agnieszka Kamrowska)
András Bálint Kovács, „The Cinema of Béla Tarr. The Circle Closes” (Maciej Bobula)

CZASOPISMA
„Cahiers du Cinéma”, „Film Comment”

EKRANy 3-4(13-14)/2013 Festiwale filmowe

Festiwale filmowe są niczym święta religijne, pełne tajemnych rytuałów i obrzędów. Ich uczestnicy na własne życzenie odgradzają się od zewnętrznego świata i funkcjonują w rytm kolejnych pokazów, koncertów i bankietów. Dziś każde, choćby najmniejsze miasto musi mieć międzynarodowy festiwal filmowy i co najmniej kilkumetrową aleję gwiazd. Dla jednych to przejaw megalomanii i degradacji pięknej idei święta kina, dla innych – dowód odradzającej się kinofilii. Korzystajmy z niej, bo zwłaszcza wakacyjną porą możemy wybrać się w podróż po Polsce i Europie, spędzając wolny czas na wieczornych pokazach organizowanych pod gołym niebem i oglądając niedostępne na co dzień filmy. Przy okazji możemy podpatrzyć, że festiwale filmowe to nie tylko premierowe pokazy i przeglądy niszowych filmów. To także biznes, kontakty dystrybutorów z producentami, to wieczorne debaty krytyków i blichtr gwiazd, to wreszcie kolejki po bilety, walka o rezerwację miejsc i nocne koncerty zakrapiane piwem. Najnowszy numer „EKRANów” proponuje wszystkim czytelnikom przewodnik po festiwalach, opisując ich fenomen, tajemnice, pułapki, a przede wszystkim niezaprzeczalne piękno i magię. Piotr Czerkawski pisze o festiwalach jako współczesnej ilustracji „czasu świętego”, Jerzy Płażewski – najwierniejszy uczestnik festiwalu w Cannes – opowiada o swych licznych pielgrzymkach, Marcin Adamczak opisuje natomiast festiwal jako miejsce pozyskiwania producentów i dystrybutorów. Uzupełnieniem cyklu artykułów jest recenzja tegorocznego zwycięzcy w Cannes, „Życia Adèle”, i portret jego twórcy Abdellatifa Kechiche’a.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Eliade jeździłby na festiwale (Piotr Czerkawski)
W bunkrze na lazurowym brzegu (Jerzy Płażewski)
Złote Pawie i Węże, czyli polskie antynagrody filmowe (Paweł Biliński)
Nisza przede wszystkim – rozmowa z Maciejem Gilem (Rafał Pawłowski)
Poker czy msza? O festiwalu filmowym jako instytucji społecznej (Marcin Adamczak)

ODKRYCIA
„Scena zbrodni” (Andrzej Pitrus)
„Najeźdźca” (Ludwika Mastalerz)
„Frances Ha” (Piotr Czerkawski)
„Władcy Salem” (Piotr Mirski)
„House Hunting” (Amelia Wichowicz)
„Senna” (Łukasz Ziomek)
„Sounds and Silence” (Maciej Stasiowski)
„Nasze dzieci” (Paweł Biliński)
„Walk Away Renee” (Marta Maciejewska)
„Podziemie” (Miłosz Stelmach)
„Legendy morza” (Agnieszka Mikrut-Żaczkiewicz)
„Komedia” (Błażej Hrapkowicz)

FILM NUMERU
Pochwała młodości. „Życie Adèle” Adbellatifa Kechiche’a (Magdalena Bartczak)
Spojrzenie prosto w oczy. Kino Abdellatifa Kechiche’a (Magdalena Bartczak)

KINO WSPÓŁCZESNE
Zwrot ku abstrakcji? O niepewnych związkach kina i ambientu (Paweł Świerczek)

WOKÓŁ GATSBY’EGO
„Hollywood to wielki temat dla powieści” (Patrycja Włodek)
Bob, jazz i kolana pszczoły. Moda w czasach Gatsby’ego (Jagoda Murczyńska)

HISTORIA KINA
„Nie wolno wymyślać epok” – Aleksiej German (Joanna Wojnicka)
„Diabeł opętał miliony” – „Egzorcysta” (Michał Lesiak)
Odkryte w archiwach – „Wielki Gatsby” (Patrycja Włodek)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Piotr Mirski

WYWIADY
W głąb niemieckiej duszy – rozmowa z z Hansem-Jürgenem Syberbergiem (Urszula Lipińska)

TEORIA KINA
André Bazin – ojciec chrzestny (Dudley Andrew)

ANIMACJE
Deratyzacja. Myszka Miki w oczach kontrkultury (Paweł Sitkiewicz)

SERIALE
Chemia dla zaawansowanych – „Breaking Bad” (Bolesław Racięski)
„Czarne lustro” (Maciej Stasiowski)

GRY WIDEO
Głód przetrwana – „Don’t Starve” (Mateusz Felczak)
„BioShock” po raz trzeci (Andrzej Pitrus)

CYKLE
Bruce Nauman: niech pomyślę (Andrzej Pitrus)
Niezrealizowane filmy – „Księga Rodzaju” Roberta Bressona (Tycjan Gołuński)
Była sobie dziewczyna – Carey Mulligan (Ewa Szponar)
Indywidualność i wolność jednostki. O kurtkach Marlona Brando (Joanna Łuniewicz)

KSIĄŻKI
Sam Wasson, „Piąta aleja, piąta rano” (Patrycja Włodek)
Red. Konrad Klejska, Schamma Schahadat, Polska i Niemcy. Filmowe granice i sąsiedztwa (Przemysław Dudziński)

CZASOPISMA
„Cahiers du Cinéma”, „Sight & Sound“, „Cinema Scope“, „Film Comment”

EKRANy 2 (12)/2013 Kino (nie)zależne

Marzenie o prawdziwie niezależnym, prywatnie realizowanym kinie właśnie spełnia się na naszych oczach – w dobie coraz tańszych i nowoczesnych technologii, cyfrowych kamer, komputerowych stołów montażowych i internetowych kanałów dystrybucji. Łatwiejszy dostęp do filmowego medium stał się więc dla wielu domorosłych twórców, amatorów i początkujących profesjonalistów kluczem do wspaniałej kariery. Na naszych oczach rośnie tłum reżyserów, przekonanych, że każdy może kręcić filmy i je rozpowszechniać. Mają oni już własne festiwale, publiczność, krytykę, producentów i gwiazdy – stając się jedną z sił kinematografii.

Zatem, czy jesteśmy świadkami wielkiego przełomu w kinie? Czy spełnia się marzenie o niezależnych filmowcach, na drodze których nie wyrastają już instytucjonalne i budżetowe bariery? Próba odpowiedzi na te i inne pytania związane z kinem – nazwanym przez nas nieco przekornie (nie)zależnym – została zawarta w tekstach w ramach tematu numeru, opisujących teraźniejszość i przyszłość nie tylko amatorskiego i offowego kina, ale też prywatnego i „indywidualnego”.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Nowe modele produkcji, stara magia przemysłu (Marcin Adamczak)
Debata o niezależności (Anna Bielak)
Archipelagi kina niezależnego w PRL-u (Mikołaj Jazdon)
Każdy… Człowiek z kamerą (Jacek Flig, Piotr Lenar)
Udana rewolucja. O grach niezależnych (Piotr Sterczewski)

ODKRYCIA
„Michael” (Rafał Syska)
„W cudzej skórze” (Łukasz Ziomek)
„Sound City” (Maciej Stasiowski)
„Pokój 237” (Piotr Mirski)
„Poezja” (Miłosz Stelmach)
„Gorzki” (Amelia Wichowicz)
„Mondomanila” (Paweł Świerczek)
„Maladies” (Ewa Szponar)
„Sweeney” (Bartosz Kazana)
„Vic i Flo zobaczyły niedźwiedzia” (Piotr Czerkawski)
„Lekcja harmonii” (Magdalena Bartczak)
„Pozycja dziecka” (Maciej Pepliński)
FILM NUMERU
Marzenie o tożsamości – „Spring Breakers” (Adam Kruk)
Harmony Korine – 6 kręgów piekielnych (Michał Lesiak, Maciej Stasiowski)

KINO WSPÓŁCZESNE
Studia w szkarłacie – Nicolas Winding Refn (Michał Lesiak)
Kobiety, które nienawidzą wszystkich – horror japoński (Jakub Przybyło)
Muzyczne perygrynacje Jonny’ego Greenwooda (Andrzej Gryz)

KONTEKSTY KINA
Pulp Fiction – w hołdzie beletryzacjom filmów (Grady Hendrix)
Spotkania z innym – rozmowa ze Sławomirem Sikorą (Rafał Syska)

HISTORIA KINA
Tati i Étaix. Bez nich nie ma komedii (Józef Gębski)
„Strach i pożądanie” (Artur Piskorz)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Agata Bielik-Robson

WYWIADY
Patologia wyssana z palca – rozmowa z Przemysławem Wojcieszkiem (Urszula Lipińska)

TEORIA KINA
Nowe New Queer Cinema (Małgorzata Radkiewicz)

SERIALE
Vox populi – „House of Cards” (Patrycja Włodek)
Serialowe kontynuacje w 2013 roku (Patrycja Włodek)

MEDIA
Fatalne zauroczenie. Gry wideo a kino przygodowe (Tomasz Z. Majkowski)

CYKLE
Nam June Paik. Przyszłość jest dzisiaj (Andrzej Pitrus)
Dostojewski na ekranie. Niespełnione marzenie Andrieja Tarkowskiego (Miłosz Stelmach)
Tony Leung Chiu Wai – smutny kochanek kina (Magdalena Bartczak)

FESTIWALE
Orbitowanie na Plutonie – Transmediale 2013 (Joanna Chludzińska)

KSIĄŻKI
Katarzyna Mąka-Malatyńska, „Widok z tej strony. Przedstawienia Holocaustu w polskim kinie” (Grażyna Stachówna)
Dorota Skotarczak, „Historia wizualna” (Przemysław Dudziński)

CZASOPISMA
„Sight & Sound”, „Cahiers du Cinéma”, „Film Comment”, „Film Criticism”

EKRANy 1(11)/2013 Filmowa postapokalipsa

W kinie świat kończył się już setki razy i będzie się kończył jeszcze niejeden raz. Film zakochał się bowiem w apokalipsach, wielbi akty zniszczenia i destrukcji wypełnione widowiskowymi efektami specjalnymi. Najnowszy numer „EKRANów” otwiera cykl tekstów o ekranowych postapokalipsach, w którym Piotr Mirski opisuje filmy z okresu zimnej wojny, dla których głównym punktem odniesienia było zagrożenie nuklearne. Kolejne artykuły cyklu przywołują m.in. obrazy postapokaliptycznych scenerii – świata pokrytego pustynią, lodem lub zatopionego w zgliszczach po III wojnie światowej, oraz monstrów wyrosłych z nuklearnych kataklizmów, na czele ze słynnym Godzillą. Koniec świata jest także źródłem ironicznych komentarzy filmowców, o czym przypomina Piotr Czerkawski, pisząc m.in. o filmach Álexa de la Iglesii i braci Coen.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Wszyscy jeźdźcy Apokalipsy (Piotr Mirski)
Mikroapokalipsa (Ludwika Mastalerz)
Krajobraz po deszcze – Scenerie postapokaliptyczne w kinie popularnym (Maciej Stasiowski)
W ostatnim odcinku (Bartosz Staszczyszyn)
Wesołe apokalipsy (Piotr Czerkawski)
Postapokalipsa w sosie bolognese (Dawid Głownia)
Zagłada o 50 stopach wzrostu (Piotr Sarota)
Przeżyć katastrofę – Postapokalipsa w grach wideo (Ewa Drab)

ODKRYCIA
Top Ten 2012
„Żyła sobie baba” (Ludwika Mastalerz)
„Hanezu” (Jagoda Murczyńska)
„Moja mała księżniczka” (Amelia Wichowicz)
„Wielka powódź” (Paulina Haratyk)
„Mebelki” (Urszula Wolak)
„Babeldom” (Maciej Stasiowski)
„Czarny koń” (Michał Lesiak)
„Za wzgórzami” (Piotr Czerkawski)

FILM NUMERU
Dwugłos: „Wróg numer jeden” (Patrycja Włodek, Michał Lesiak)
Oscary 2013

PORTRETY FILMOWCÓW
Opresyjne kino Anga Lee (Bartłomiej Nowak)
Theo Angelopoulos – Nekrolog z ulicy Pireusa (Jerzy Płażewski)
Theo Angelopoulos – Niedokończona trylogia (Rafał Syska)
Zjawisko „Werner Herzog” (Maciej Pepliński)

KONTEKSTY
Wojna światów nieprzedstawionych (Marcin Adamczak)
Literacki Nobel 2012 – Mo Yan i „Czerwone sorgo” (Alicja Helman)

HISTORIA KINA
Cztery dekady „Ojca chrzestnego” (Michał Lesiak)
Norodom Sihanouk – Szaleństwo władzy i kinofilii (Magdalena Bartczak)
„Świat, ciało i szatan” (Patrycja Włodek)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Agata Bielik-Robson

WYWIADY
Moja piękna pustka – rozmowa z Naomi Kawase (Urszula Lipińska)
Nie lubię przypadków! – rozmowa z Denisem Villeneuve (Piotr Czerkawski)

TEORIA KINA
Metafora snu w teorii filmu (Alicja Helman)

NIEFABULARNE FORMY FILMOWE
Animacja-agitacja – Polski film rysunkowy w okresie socrealizmu (Paweł Sitkiewicz)

MEDIA
Świat 3D plus – rozmowa z Kubą Garścią (Agnieszka Staszczak)

CYKLE
Gdyby baśnie nie miały happy endu? (Grażyna Stachówna)
Zaświaty Felliniego, czyli „Podróż G. Mastorny” (Anita Bielańska)
Keira Knightley – Z przeszłością jej do twarzy (Ewa Szponar)

KSIĄŻKI
Rick Altman, „Gatunki filmowe” (Przemysław Dudziński)
Seweryn Kuśmierczyk, „Księga filmów Andrieja Tarkowskiego” (Łucja Demby)
Andrzej Gwóźdź, „Obok kanonu – tropami kina niemieckiego” (Patrycja Włodek)

CZASOPISMA
„Film Comment”, „Cahiers du Cinéma”

EKRANy 6(10)/2012 Krytyka filmowa

Jeszcze kilka lat temu odpowiedź na pytanie „czym jest krytyka filmowa?” nie sprawiała szczególnych trudności. Tymczasem dziś nawet definicja opisywanego zjawiska traci swą oczywistość. W opinii wielu obserwatorów czasy klasycznej krytyki filmowej zdają się bezpowrotnie mijać, a status krytyka filmowego, charakter jego pracy, siła oddziaływania, relacje z odbiorcą i techniki działalności ulegają dynamicznym zmianom. Czy mamy do czynienia z rewolucją, która wymusi na nas redefinicję zjawiska, czy tylko z ewolucją technik komunikacji z odbiorcą, która oddziałuje na nowe formy aktywności recenzenta? Na wiarygodną odpowiedź musimy poczekać kilka lat, ale już dziś postanowiliśmy przyjrzeć się współczesnej krytyce, zapraszając do debaty dziennikarzy filmowych i filmoznawców, przedstawicieli różnych pokoleń i doświadczeń, poddając im pod rozwagę kilka zagadnień i tematów. Wśród zaproszonych gości znaleźli się zarówno doświadczeni znawcy kina, m.in. Rafał Marszałek, Tadeusz Sobolewski i Tadeusz Lubelski, jak i przedstawiciele młodego pokolenia krytyków – Mateusz Werner, Bartosz Żurawiecki i Jakub Socha.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Wszyscy jesteśmy krytykami – debata z udziałem gości (Rafał Syska, Anna Bielak)
Filmweb24 – Rozmowa z Michałem Walkiewiczem (Anna Bielak)
Kinofilska krytyka a uniwersyteckie filmoznawstwo (David Bordwell)
Literaci o filmie – przedruki recenzji Antoniego Słonimskiego, Tadeusza Konwickiego i Grahama Greene’a

ODKRYCIA
„Atomowy wiek” (Paweł Świerczek)
„Krety” (Piotr Mirski)
„Blackthorn” (Ludwika Mastalerz)
„Terri” (Jakub Izdebski)
„Oko cyklonu” (Martyna Olszowska)
„Tragedia człowieka” (Maciej Gil)
„Twixt” (Amelia Wichowicz)
„Ukochani” (Marcin Zembrzuski)
„Śpiąca królewna” (Adam Kruk)
„Miłość” (Tadeusz Lubelski)
„Kochankowie z Księżyca” (Kaja Klimek)
„Mistrz” (Piotr Czerkawski)

FILM NUMERU
„Holy Motors” – elegia o ruchu (Ewa Szponar)
Neobarok – uboczna przygoda francuskiego kina (Rafał Syska)
Filmy Leosa Caraxa (Paweł Biliński)

PORTRET FILMOWCA
Ken Loach – W poszukiwaniu wspólnoty (Piotr Czerkawski)

HISTORIA KINA
Filmowe porażki Aleksandra Forda (Piotr Kurpiewski)
Pękające lody – rozmowa z Joanną Wojnicką (Patrycja Włodek)
„Palm Beach Story” (Veikko Suvanto)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Agata Bielik-Robson

WYWIADY
Życie w samotności – rozmowa z Ulrichem Seidlem (Przemysław Dobrzyński)
Moje lęki i twoje obsesje – rozmowa z Carlosem Reygadasem (Urszula Lipińska)

TEORIA KINA
Wideoesej – zapiski na marginesach (Stanisław Liguziński)

NIEFABULARNE FORMY FILMOWE
Masaż gałki ocznej – twórczość Pipilotti Rist (Marta Lisok)

MEDIA
Serialowy fan 2.0 (Małgorzata Major)
Lo-fi – od kampu do postmoderny (Agnieszka Staszczak)
Strach przed nieznanym – rozmowa z Tomem Cullenem (Artur Zaborski)

FESTWIALE
Film niekoniecznie jest sztuką obrazu – rozmowa z Pawłem Orabczukiem (Maciej Gil)
Etiuda & Anima po raz dziewiętnasty (Bolesław Racięski)

CYKLE
Stanley Kubrick i Napoleon – najlepszy film, jaki nigdy nie powstał? (Artur Piskorz)
Benedict Cumberbatch – wszystkie odcienie brytyjskości (Patrycja Włodek)

KSIĄŻKI
Susan Sontag, „Przeciw interpretacji i inne eseje” (Urszula Wolak)
Bartosz Kwieciński, „Obrazy i klisze. Między biegunami wizualnej pamięci Zagłady” (Izabela Suchojad)
Jerzy Szyłak (red.), „Kino Nowej Przygody” (Przemysław Dudziński)

CZASOPISMA
„Sight & Sound”, „Cineaste”, „Cahiers du Cinéma”, „Film Comment”

EKRANy 5(9)/2012 Retromania

Tematem niniejszego numeru „EKRANów” jest retro, a ściślej – panująca we współczesnym kinie moda na remaki, retaki, sequele i prequele. Nie jest ona tylko dowodem braku inwencji twórczej dzisiejszych producentów, reżyserów i scenarzystów, bo – jak dowodzi autorka głównego tekstu o retromanii, Kaja Klimek – odwoływanie się do wcześniej powstałych filmów, naśladowanie i kopiowanie niedawnych hitów było naturalne dla kina od początku jego istnienia. Słynny amerykański teoretyk, Rick Altman, wnioskował kilka lat temu, aby wręcz porzucić kategorię „gatunku filmowego” – fałszywą i w sumie fikcyjną – i w to miejsce promować pojęcie „serii”. Filmy nie realizują bowiem abstrakcyjnej idei filmowego gatunku, zbliżając się lub oddalając od jego jądra i istoty, lecz czerpią inspirację z wcześniej powstałych przebojów, łącząc je w nowych, ale rozpoznawalnych przez widza konfiguracjach.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Powtórki z rozrywki, czyli hollywoodzka retromania (Kaja Klimek)
Ekran w kolorze sepii (Bartosz Staszczyszyn)
Reaganomatoretro, czyli czekając na herosa (Rafał Syska)
Skrecze doktora Caligariego (Maciej Stasiowski)
Cena nowości (Mateusz Felczak)

ODKRYCIA
„Szaleństwo Almayera“ (Chantal Akerman)
„Florentina Hubaldo, CTE“ (Lav Diaz)
„Legenda Kaspara Hausera“ (Davide Manuli)
„Byczek“ (Michael M. Roskam)
„Kotoko” (Shinya Tsukamoto)
„Bellflower” (Evan Glodell)
„Podział” (Xavier Gens)
„Dom z wieżyczką” (Ewa Nejman)
„Hotel Marigold” (John Madden)
„Kochanek królowej” (Nikolaj Arcel)

FILM NUMERU
„Bestie z południowych krain” (Justyna Stasiowska)
Dziecięce narracje i fantasmagorie (Patrycja Włodek, Maciej Stasiowski)

PORTRET FILMOWCA
Albert Serra – kino w bezruchu (Rafał Syska)

DIALOGI SZTUK
O gatunkowej subwersji w kinie najnowszym (Ludwika Mastalerz)
Uwikłani i prześladowani – rozmowa z Filipem Gańczakiem (Monika Maszewska-Łupniak)

HISTORIA KINA
„Moje filmy należy oglądać jak rzeźby” – Michelangelo Antonioni (fotoartykuł)
Rainer Werner Fassbinder – pogłosy i odbicia (Adam Kruk)
Wojenna elegia – „Armia cieni” J.-P. Melville’a (Patrycja Włodek)

CELA 56
Filmowe puzzle Guya Maddina (Natalia Kaniak)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Agata Bielik-Robson

WYWIADY
W zakamarkach własnej pamięci. Rozmowa z Jamesem Benningiem (Anna Bielak)
2011: Odyseja kinofilska. Rozmowa z Markiem Cousinsem (Maciej Gil)

TEORIA KINA
Teoria filmowej narracji Edwarda Brannigana (Bogna Rosińska)

NIEFABULARNE FORMY FILMOWE
Bliskie kontakty z materią. Twórczość Agnieszki Polskiej (Marta Lisok)
Kamera to żywioł. Rozmowa z Tomaszem Wolskim (Adam Kruk)

MEDIA
„L.A. Noire”. Czy Chandler polubiłby gry wideo? (Andrzej Pitrus)
Paranoja podejrzenia – „Homeland” (Ewa Drygalska)

CYKLE
Stare baśnie na nowo w kinie opowiedziane – Śpiąca królewna nie chce się obudzić (Grażyna Stachówna)
Niezrealizowany film – „Nostromo” Davida Leana (Bartosz Kazana)
Sylwetka Evy Green (Ewa Szponar)
Ai Weiwei – indywidualność w zglobalizowanym świecie (Agnieszka Szeffel)

KSIĄŻKI
Krzysztof Loska, „Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna” (Grażyna Stachówna)
Piotr Kletowski, Piotr Marecki, „Piotr Szulkin. Życiopis” (Maciej Stasiowski)

CZASOPISMA
„Sight & Sound”, „Cargo/Film/Medien/Kultur”, „Cahiers du Cinéma”, „American Cinematographer”

EKRANy 4(8)/2012 Nagość

Pochodzący z 1896 roku film Georges’a Méliès’a, w którym zarejestrował on przygotowania do kąpieli swojej żony, zainicjował fascynujący pochód nagusek i nagusów przez historię kina. Nie było to łatwe, bo cenzura jest wyczulona bardziej na nagość niż nawet na przemoc i w obnażonych udach widzi większe niebezpieczeństwo niż w westernowym kolcie.

Dziś nagość wkracza do filmowego art house’u, dopomina się obecności w hollywoodzkim mainstreamie, korzysta z konwencji pornografii, by zbliżyć się bardziej do tajemnicy człowieka. Obnażenie jest więc gestem artysty i performance’em wykonawcy, który może zaangażować widza jak żaden inny. Nagość jest tematem najnowszych „EKRANów”, z otwierającymi magazyn esejami o roli nagości we współczesnym kinie, serialu i teatrze, a także w historii polskiego filmu. Nagość – jako temat artystycznej wypowiedzi – pojawia się również w innych artykułach: w eseju poświęconym Catherine Breillat, w monograficznym szkicu o filmowym feminizmie, w wywiadzie z Michaelem Glawoggerem, a nawet w portrecie Michaela Fassbendera.

Z nagością związany jest kostium, bo sama nagość często staje się odzieniem. Temu bardziej klasycznemu poświęcony jest uzupełniający poprzedni numer artykuł Jagody Murczyńskiej, według której kostium jest kodem – komunikatem nie mniej ważnym niż słowo. Ubiór pojawi się ponadto w historycznofilmowej refleksji Urszuli Woźniakowskiej o genezie Bollywoodu.

Ponadto w numerze wywiady z Leszkiem Dawidem, reżyserem obsypanego nagrodami podczas tegorocznego festiwalu w Gdyni filmu „Jesteś Bogiem”, oraz z Tadeuszem Lubelskim, autorem wydanej niedawno „Historii niebyłej kina PRL”.

Lipcowym filmem numeru został „Prometeusz” Ridleya Scotta, długo oczekiwany powrót słynnego reżysera do gatunku, który przyniósł mu przed laty największe uznanie. Blok tematyczny zainicjowany przez najnowsze dzieło Scotta uzupełniają artykuły poświęconego twórczości reżysera w ostatniej dekadzie oraz teksty o współczesnym filmie science fiction i o alternatywnych wersjach scenariusza trzeciej części obcego.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Prawda i fetysz. Nagość we współczesnym kinie (Ewa Szponar)
„Ja się ciebie wstydzę”. O nagości w polskim kinie (Sebastian Jagielski)
Goło niewesoło (Bartosz Staszczyszyn)
Skandal oswojony. Nagość na scenie (Łukasz Ziomek)
Granie z pieprzykiem (Tomasz Z. Majkowski)

ODKRYCIA
„Katalin Varga” (Peter Strickland)
„Jesteś Bogiem” (Leszek Dawid)
„Z dystansu” (Tony Kaye)
„Śpiąca królewna” (Catherine Breillat)
„Kobieta na skraju dojrzałości” (Jason Reitman)
„Rodzina fundamentem państwa” (Robert Sedláček)
„Alpy” (Jorgos Lanthimos)
„Ściany boczne” (Gustavo Taretto)
„Chwała dziwkom” (Michael Glawogger)
„Wirtualna wojna” (Jacek Bławut)
„Alois Nebel” (Tomáš Luňák)

FILM NUMERU
„Prometeusz” (Ridley Scott)
Dekada Ridleya Scotta (Piotr Mirski)
Gdzie „Obcych” trzech… O alternatywnych scenariuszach filmu „Obcy 3” (Maciej Stasiowski)
Znane nieznane światy. Nowe kino science fiction (Michał Lesiak)

PORTRET FILMOWCA
Catherine Breillat (Joanna Chludzińska)

DIALOGI SZTUK
Kostium mówi (Jagoda Murczyńska)
Po nitce… do kadru. Rozmowa z Zygmuntem Laskowskim (Krystyna Matuszewska)

HISTORIA KINA
Historia alternatywna kina polskiego. Rozmowa z Tadeuszem Lubelskim (Przemysław Kaniecki)
Rozgwieżdżony firmament Bollywoodu (Urszula Woźniakowska)
„Lady Snowblood”. Krwawa Królewna Śnieżka z Kraju Kwitnącej Wiśni (Agnieszka Kamrowska)

CELA 56
Judd Apatow – Strach przed dorastaniem (Jakub Izdebski)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Agata Bielik-Robson

WYWIADY
Z własnej perspektywy. Rozmowa z Leszkiem Dawidem (Anna Bielak)
Nie wierzę w globalizację. Rozmowa z Michaelem Glawoggerem (Urszula Lipińska)

TEORIA KINA
„Romans” kina z feminizmem (Małgorzata Radkiewicz)

NIEFABULARNE FORMY FILMOWE
Werner Herzog. Homo spiritualis idzie do kina (Magdalena Kempna-Pieniążek)
W spirali animowanej przemocy (Mariusz Frukacz)

MEDIA
„Mad Men” – amerykańska Apokalipsa (Patrycja Włodek)
Upadek kobiety czystej – „Tess d’Urberville” (Patrycja Włodek)

CYKLE
Niezrealizowany film – projekty Alfreda Hitchcocka (Krzysztof Loska)
Sylwetka Michaela Fassbendera (Patrycja Włodek)

KSIĄŻKI
Bogusław Skowronek, „Film w przestrzeni kultury audiowizualnej. Studia, szkice, interpretacje” (Patrycja Włodek)
Charles Drazin, „The Finest Years. British Cinema of the 1940s” (Bartosz Kazana)

CZASOPISMA
„Sight & Sound”, „FLM”, „Cahiers du Cinéma”, „Film Comment”

EKRANy 3(7)/2012 Sport w filmie i mediach

Kino w konfrontacji ze sportem jest częściej przegrane, ale za to telewizja sportem żyje. Od początku istnienia aż po dzień dzisiejszy wzajemny splot obu fenomenów zwiększa ich popularność. Tematem nieniejszego wydania „EKRANów” jest zatem sport w filmie i mediach, bo trudno uniknąć gorączki piłkarskich mistrzostw Europy i nieodległej olimpiady w Londynie.

Cykl artykułów otwiera wywiad z Andrzejem Gwoździem, redaktorem książki „Media – eros – przemoc. Sport w czasach popkultury”, poświęconej tematyce medialnych reprezentacji sportu. O związkach sportu i mediów pisze Adam Czaja, o zjawisku e-gamingu – Mateusz Felczak, zaś Michał Lesiak przypomina najciekawsze filmy sportowe, począwszy od zainscenizowanego w atelier Edisona w 1894 roku pojedynku bokserskiego z udziałem byłego mistrza w wadze ciężkiej Jamesa J. Corbetta, aż po znajdujący się jeszcze w produkcji, najnowszy film Marcina Koszałki „Będziesz legendą, człowieku” o drodze Polaków do Euro.

Spis treści

TEMAT NUMERU
Przede wszystkim telewizja. Rozmowa z prof. Andrzejem Gwoździem (Michał Gulik, Michał Lesiak)
Reklamy, sport i media, czyli show-biznes (Adam Czaja)
Sportowe życie filmu (Michał Lesiak)
E-sport: inny wymiar gry (Mateusz Felczak)

ODKRYCIA
„Tyranozaur” (Alicja Helman)
„Trzy” (Adam Kruk)
„Histeria” (Grażyna Stachówna)
„She Monkeys” (Małgorzata Radkiewicz)
„Matka” (Miłosz Stelmach)
„Gąsienica” (Piotr Mirski)
„Jesteś tutaj” (Ludwika Mastalerz)
„Przypis” (Maciej Stroiński)
„Okoliczności” (Artur Zaborski)
„Cezar musi umrzeć” (Maciej Pepliński)

PORTRETY FILMOWCÓW
Paolo i Vittorio Taviani (Anita Bielańska)
Tian Zhuangzhuang (Alicja Helman)

KONTEKSTY
Krwawe łowy. Survival horror (Juliusz Lubelski)
Eksperyment w modnej formie. Fashion movies (Jagoda Murczyńska)

HISTORIA KINA
Dreszcz wymieniana nazwisk – czarna lista Hollywood (Patrycja Włodek)
„Bumerang”, czyli rewolucja w stylu Kazana (Marcin Pieńkowski)

CELA 56
Co nam pozostało z dogmatów? Dogma 95 (Andrzej Szwatoński)

FELIETONY
Tadeusz Lubelski
Agata Bielik-Robson

WYWIADY
Ludzie z innego świata – Brillante Mendoza (Anna Bielak)
W filmach nie widać małych dramatów ich twórców – Witold Sobociński (Urszula Lipińska)

TEORIA KINA
Teoria znaczenia Davida Bordwella, cz. II (Rafał Syska)

NIEFABULARNE FORMY FILMOWE
„Nigdy nie zapomnij kłamać” Mariana Marzyńskiego (Małgorzata Smoleń)
Zrekonstruować prawdę. Rozmowa z Marianem Marzyńskim (Daniel Stopa)
3D or not 3D.. Początki animacji trójwymiarowej (Paweł Sitkiewicz)
Hałas i cywilizacja – prace Konrada Smoleńskiego (Marta Lisok)

MEDIA
Szczęście z przeceny. „Luck” (Bartosz Staszczyszyn)
Olga Chernyszewa – spacer po niegdysiejszym imperium (Andrzej Pitrus)
Efekt masy. „Mass Effect 3” (Tomasz Z. Majkowski)

CYKLE
Stare baśnie na nowo opowiedziane – Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków (Grażyna Stachówna)
Niezrealizowany film – Trzecia część „Iwana Groźnego” Siergieja Eisensteina (Adam Garbicz)
Sylwetka Michelle Williams (Ewa Szponar)

KSIĄŻKI
Arkadiusz Lewicki, „Seks i Dziesiąta Muza. Erotyzm, relacje intymne i wzorce genderowe w kinie przedkodeksowym (1894–1934)” (Grażyna Stachówna)
Jacques Aumont, Michel Marie, „Analiza filmu” (Rafał Syska)

CZASOPISMA
„Film Comment“, „Sight & Sound“, „Cahiers du Cinéma”, „Segnocinema”