Innego rodzaju tożsamościowe wątpliwości przeżywa Ane, matka Cocó, dla której wakacyjna wyprawa z synem i jego rodzeństwem do rodzinnego domu w hiszpańskiej części Kraju Basków oznacza konieczność skonfrontowania się z dorobkiem artystycznym ojca, a także weryfikację własnych planów i możliwości twórczych jako rzeźbiarki. Matka Ane nadal mieszka w tym samym domu, w którym znajdowała się pracownia wciąż wspominanego męża. Jego dorobek stawia zresztą za wzór córce – pozbawionej, jej zdaniem, talentu – do której zdaje się mieć pretensje o emigrację na francuską stronę baskijskiej krainy i odcięcie się od korzeni.

Dla samodzielnej od lat Ane powrót jest tym trudniejszy, że wiąże się z podporządkowaniem stylowi życia matki i siostry, ich rytuałom i towarzyszącym im uroczystościom. Prozaiczne sytuacje dnia codziennego odsłaniają różnice w podejściu kobiet do tradycji i obyczajów pielęgnowanych w małej społeczności, a także do modeli wychowawczych. Jednocześnie z akceptacją osobowości Cocó nie ma żadnych problemów Lourdes, ciotka Ane, mieszkająca z dala od miasteczka i zajmująca się prowadzeniem pasieki. Rytm jej egzystencji wyznaczają czynności związane z pszczelarstwem, opieką nad ulami oraz praktykowaną z przekonaniem medycyną naturalną. Dla osoby tak doskonale zdającej sobie sprawę z gatunkowej różnorodności w świecie nie-ludzkim problemem nie są wątpliwości odwiedzającego ją dziecka, lecz wywierana na nie presja otoczenia. To właśnie Lourdes zwraca uwagę na fakt, że kiedy spędzający z nią czas Cocó pragnie wyrazić swoje emocje, zawsze używa formy żeńskiej, korespondującej z wrażliwością i preferowanym sposobem postrzegania siebie.

Problematyka filmu Estibaliz Urresola Solaguren pozwala zestawić go z innymi współczesnymi obrazami okresu dorastania, takimi jak Chłopczyca (2011) Céline Sciammy czy Girl (2018) Lukasa Dhonta, których młode osoby stają przed wyzwaniem zdefiniowania własnej tożsamości płciowej. W każdym z tych tytułów główne postacie wpisane zostają w sieć różnorodnych relacji społecznych, ograniczających je albo wręcz przeciwnie, dających im siłę do bycia sobą.

Autorka filmu przyznała w wywiadzie, że dorastając w wielodzietnej rodzinie, uprawiając pływanie i inne sporty, wielokrotnie musiała się mierzyć z ograniczeniami narzucanymi jej ze względu na płeć. Dlatego postanowiła pokazać normatywność wzorców męskości i kobiecości, z którymi nie każdy potrafi się zidentyfikować. Przed przygotowaniem scenariusza przeprowadziła szereg rozmów z rodzicami transpłciowych dzieci w wieku od trzech do dziewięciu lat, wysłuchując ich zwierzeń na temat wysiłku, jaki wszyscy członkowie rodziny musieli podjąć, by przemyśleć swoje role i miejsce we wzajemnych relacjach. Co ciekawe, w wypowiedziach często pojawiało się pojęcie „przejścia” lub „przemiany”, określające postawę matek i ojców wobec rzeczywistości oraz norm społecznych, a nie zachowanie dzieci, którym dano prawo do dokonania wyboru.

20 000 gatunków pszczół

20.000 especies de abejas

Hiszpania 2023, 125’

reż. i scen. Estibaliz Urresola Solaguren, zdj. Gina Ferrer García, prod. Especies de Abejas i in., wyst. Sofía Otero, Patricia López Arnaiz, Ane Gabarain, Itziar Lazkano, Sara Cózar, Martxelo Rubio