Twórczość Andrzeja Wajdy powszechnie kojarzona jest z polskim kinem narodowym – historią, romantyczną wyobraźnią, rodzimą sztuką i literaturą. W rzeczywistości jednak niewielu mamy w naszej kinematografii autorów równie transnarodowych. Oczywiście Wajda był ukształtowany przez polską tradycję artystyczną i kulturową, ale jednocześnie był oglądany, rozumiany i nagradzany na całym świecie, co więcej – wielokrotnie pracował za granicą, filmy i spektakle tworząc od Nowego Jorku poprzez Paryż i Belgrad po Tokio. „Wajda przynależy do Polski, lecz jego filmy stanowią część kulturalnego dziedzictwa ludzkości” – pisał Steven Spielberg w liście, który przyniósł autorowi Dantona honorowego Oscara.
Najnowszy numer „Ekranów” poświęcony jest w dużej części międzynarodowym kontekstom twórczości Andrzeja Wajdy. Nieprzypadkowo wracamy do nich właśnie teraz – choć tej ikony powojennego kina artystycznego od ponad dwóch lat nie ma już wśród nas, jego dziedzictwo i recepcja są wciąż żywe. Świadczy o tym organizowana wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, o której pisze Rafał Syska, jej kurator. Do druku przygotowywane są też notesy reżysera, który przez niemal całe życie spisywał myśli, szkicował wrażenia i odnotowywał pomysły – ich przedpremierowy fragment opracował dla nas Tadeusz Lubelski. Międzynarodowa tematyka wymagała również międzynarodowego spojrzenia, dlatego na naszych łamach gościmy Annę Szczepańską z paryskiej Sorbony oraz Annette Insdorf z Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku.
Tematowi numeru towarzyszy rozbudowany zestaw tekstów historycznych i teoretycznych, a także przegląd tego, co najciekawsze we współczesnym kinie – m.in. krytyka karykaturalnego podejścia do słynnej Metody aktorskiej czy polityka female gaze. W tym numerze zainicjowany został również nowy cykl, w ktorym Jagoda Szelc dzieli się z nami przemyśleniami na temat kina i pracy reżyserskiej. Jej „Porządki” będziemy śledzić w najbliższych numerach w sekcji felietonów.
W numerze
Wajda światowy
8 Niemieckie półrocze. Styczeń-czerwiec 1983 w notesach Andrzeja Wajdy | Tadeusz Lubelski
16 Jak można być Polakiem? „Andrezj Wajda” w Cannes | Anna Szczepańska
22 Polscy filmowcy na czerwonym dywanie | Piotr Śmiałowski
30 Wywiad z Margaret Ménégoz | Ada Minge
36 Światowi twórcy o Wajdzie
38 Wajdowski filosemityzm | Annette Insdorf
43 Wajda ponadnarodowy | Rafał Syska
ODKRYCIA
52 Córka trenera | Bartosz Marzec
53 Girl | Mateusz Demski
54 Eighth Grade | Patrycja Mucha
55 Pierwszy reformowany | Sebastian Smoliński
56 Filmworker | Artur Piskorz
57 Joy | Adam Kruk
58 Kidding | Kamil Kalbarczyk
59 The Looming Tower | Kaja Łuczyńska
NOWE KINO
62 Gwiazdy: Aktor chimeryczny. Adam Driver | Ewa Szponar
68 Metoda na rozgłos | Kamila Kołacz
KONTRPLAN
75 Kartka z kalendarza
76 Ujęcie / Przeciwujęcie: Wielkie biografie i małe herezje
80 Felietony
HISTORIA/TEORIA
84 Odkryte w archiwach – 1919: Zwycięstwo | Joanna Wojnicka
86 We władzy obrazu? Słuchanie w kinie (domowym) | Dariusz Brzostek
91 Female gaze. Uprzedmiotowienie mężczyzn, upodmiotowienie kobiet | Barbara Szczekała
NAPISY KOŃCOWE
100 Drugi plan: Dynamika bezruchu. Fotosiści i ich dzieła | Rafał Syska
107 Recenzje książek
110 Plakiat: Roma | Maks Bereski
111 Loża boczna
116 Krzyżówka